ئیسلام وەك ئاینێکی جەنگاوەر 2

ئیسلام وەك ئاینێکی جەنگاوەر
محەمەد هەریری
بەشی دووەم - ڕوحی جەنگاوەری لە سونەتدا   ئەوە لە قورئاندا، لە سونەتدا دەهێندەی تر ستایش و بەرزڕاگرتنی جیهاد وموجاهیدان هەیە، هەر ئەو ئایەتانەی کە دەڵێن " وامه‌زانن و وادامه‌نێن ئه‌وانه‌ی له‌پێناوی خوادا شه‌هید بوون و کوژران، مردوون، نه‌خێر وانیه‌، به‌ڵکو ئه‌وانه زیندوون، لای په‌روه‌ردگاریان" دەیان حەدیسی لەسەر هاتوە کەوا ڕوحی شەهیدان دەچێتە شێوەی باڵندەی سەوز ولە بەهەشتدا دەخولێنەوە و بە کەیفی خۆیان دەخۆن ودەخۆنەوە! لە تەفسیری الگبری دەیان ڕیوایاتی هێناوە لەو بارەیەوە: حدپنی المپنی‌ قال، حدپنا محمد بن جعفر قال، حدپنا عپمان بن غیاپ. قال، سمعت عكرمه‌ یقول فی قوله: ولا تقولوا لمن يُقتل في سبيل الله أمواتٌ بل أحياءٌ ولكن لا تشعرون " قال، أرواح الشهداء في طير خُضر في الجنة. حدثني المثنى قال، حدثنا إسحاق قال، حدثنا ابن أبي جعفر, عن أبيه, عن الربيع في قوله: " ولا تقولوا لمن يُقتل في سبيل الله أمواتٌ بل أحياء "، في صُوَر طير خضر يطيرون في الجنه حيث شاءوا منها، يأكلون من حيث شاءوا. لە حەدیسی تر  هاتوە کە فەزڵی شەوێکی جیهاد لە پاسەوانیدا دەدا بەسەر فەزڵی شەوی قەدر کە لە هەزار مانگ عیبادەت خێری زیاترە! لە حەدیسێکی تردا فەزڵی دەداتە سەر هەزار شەو کە بە شەوەکەی لە شەونوێژکردن دابیت و ڕۆژەکەی لە ڕۆژووگرتندا بیت!عن عبد الله بن عمر رضي الله عنهما أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: {ألا أنبئكم بليلة أفضل من ليلة القدر؟ حارس حرس في أرض خوف لعله أن يجرع إلى أهله} عن عثمان رضي الله عنه قال: سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: {حرس ليلة في سبيل الله أفضل من ألف ليلة يقام ليلها، ويصام نهارها} ئەنەس دەگێڕێتەوە کە پێغەمبەر [د.خ] دەڵێت: [هیج کەسێك بچێتە بەهەشت حەز ناکات بگەڕێتەوە دنیا هەرچیەکی هەبیت لە دنیادا جگە لە شەهید نەبێت، کە تەمەنا دەکات بگەڕێتەوە ودە جاریتر بکوژرێت لەبەر ئەو ڕیز وشکۆیەی کە دەیبێنێت! عن أنس رضي الله عنه أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: {ما أحد يدخل الجنة يحب أن يرجع إلى الدنيا، وإن له ما على الأرض من شيء إلا الشيهد؛ فإنه يتمنى أن يرجع إلى الدنيا فيقتل عشر مرات لما يرى من الكرامة} لە هەمووی سەیرتر حەدیسێك دەڵێت لە ناسکترین کاتی عیبادەتی شەونوێژدا هاوەڵەکان نەفرەتیان لە کافران کردوە وگوتویانە: [ئەی خوایە بکوژی کافران کە خۆیان لادەدەن لە ڕێگای تۆ، وپێغەمبەرانت بەدرۆ دەخەنەوە، وباوەڕ بە بەڵێنەکانت ناکەن، جیاوازیان بخەرە نێوان ، وترس وبیمیان بخەرە دڵ، ئەشکەنجە ونەفرەتت بنێرە بۆیان، خوای هەق!!]   (اللهم قاتل الكفرة الذين يصدون عن سبيلك ويكذّبون رسلك ولا يؤمنون بوعدك وخالف بين كلمتهم وألق في قلوبهم الرعب وألق عليهم رجزك وعذابك إله الحق) [صحيح ابن خزيمة]. نازانم ئەو دوعایە جەنگاوەریانە چۆن میزاجی عیبادەتت تێك نادا داوای کوشتی کافرانی تێدا بکەیت؟!! لە تەفسیردا کاتێك باسی ئایەتی ٣٣ سورەتی المائدة دەکرێت: {إِنَّما جَزاءُ الَّذِينَ يُحارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسادًا أَنْ يُقَتَّلُوا أَوْ يُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلافٍ أَوْ يُنْفَوْا مِنَ الْأَرْضِ ذلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيا وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظِيمٌ} ئیبن کەسیر لە تەفسیرەکەیدا باسی تەفسیری ئەو ئایەتانە دەکات ودەلێت: رواه البخاري ومسلم من حديث أبي قلابة - واسمه عبد الله بن زيد الجرمي البصري - عن أنس بن مالك : أن نفرا من عكل ثمانية ، قدموا على رسول الله صلى الله عليه وسلم فبايعوه على الإسلام ، فاستوخموا الأرض وسقمت أجسامهم ، فشكوا ذلك إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم فقال : " ألا تخرجون مع راعينا في إبله فتصيبوا من أبوالها وألبانها؟ " فقالوا : بلى . فخرجوا ، فشربوا من أبوالها وألبانها ، فصحوا فقتلوا الراعي وطردوا الإبل . فبلغ ذلك رسول الله صلى الله عليه وسلم فبعث في آثارهم ، فأدركوا ، فجيء بهم ، فأمر بهم فقطعت أيديهم وأرجلهم ، وسمرت أعينهم ، ثم نبذوا في الشمس حتى ماتوا . ئیبن کەسیر لە تەفسیرەکەیدا باسی تەفسیری ئەو ئایەتانە دەکات ودەلێت: رواه البخاری ومسلم من حدیپ أبی قلابه‌ - واسمه عبد الله بن زید الجرمی البصری - عن أنس بن مالك : أن نفرا من عكل پمانیه‌ ، قدموا علی‌ رسول الله صلی‌ الله علیه وسلم فبایعوه علی‌ الإسلام ، فاستوخموا اڵ‌رچ وسقمت أجسامهم ، فشكوا ژلك إلی‌ رسول الله صلی‌ الله علیه وسلم فقال : " ألا تخرجون مع راعینا فی إبله فتصیبوا من أبوالها وألبانها؟ " فقالوا : بلی‌ . فخرجوا ، فشربوا من أبوالها وألبانها ، فصحوا فقتلوا الراعی وگردوا الإبل . فبلغ ژلك رسول الله صلی‌ الله علیه وسلم فبعپ فی ێ‌پارهم ، فأدركوا ، فجی‌و بهم ، فأمر بهم فقگعت أیدیهم وأرجلهم ، وسمرت أعینهم ، پم نبژوا فی الشمس حتی‌ ماتوا . [واتە کەسانێك لە هۆزی عوکل هاتنە لای پێگەمبەر [د.خ] بەیعەتیانپێیدا، دوایی تەندروستیان تێك چوو، سکاڵایان کرد لای پێغەمبەر، ئەویش فەرمووی: بۆ ناچن لەگەل شوانی وشترەکانمان تا سوود لە خواردنەوەی میز و شیریان ببینن؟ گووتیان: بەڵی، دەرکەوتن میز و شیریان خواردەوە ، تەندروستیان باش بوو، دەمودەست شوانەکەیان کوشت، و وشترەکانیان ڕفاند، پێغەمبەر پێی زانین وناردی بەدوایاندا تا دەستگیر کران و هێنایانن، فەرمانی دا بە برینی دەست و پێیان لە بنەوە، وچاویانیش هەڵکۆڵن، ئینجا خرانە بەر خۆر تا مردن!! لە ڕیوایەتێکی تردا انس دەڵێت: یەکێکیانم دەم لە زەوی دەدات لە تێنوێتیدا هەتا هەموویان مردن، دوایی ئەو ئایەتە هاتە خوارەوە: : ( إنما جزا‌و الژین یحاربون الله ورسوله... قال أنس : فلقد رأیت أحدهم یكدم اڵ‌رچ بفیه عگشا حتی‌ ماتوا ، ونزلت : إنما جزا‌و الژین یحاربون الله ورسوله ) اڵایه‌) . من ناچیت بە عەقڵم کە ئەو ئایەتە لە باسی چەند کەسێکی هەرچی وپەرچی وبرسی هاتبێتە خوارە، چونکە موحارەبەی خوا و پێغەمبەر بە دزینی چەند وسترێك و کوشتنی شوانێك نایەتە دی!  ناشڵێم ئەوانە تاوانیان نەکردبوو، بەڵام تۆڵەی وا بە قەسوەت، ئەگەر ڕاست بێت، گوومانی تێدا نیە کە توندوتیژی لای ئەوانە دروست دەکات، کە ئەو تەفسیرە و ریوایەتانە دەخوێننەوە وباوەڕی پێ دەکەن، چونکە ئەوان بۆ وانەکەن ئەگەر قودوەی ئەوان کە پێغەمبەرە وایکردبێت؟! - غەزوەی بەنی قورەیزە - کاتێك دێیتە سەر ژینامە و سونە چیرۆکی پڕ خوێناوی دەخوێنیتەوە وەك ڕوداوەکەی بنی قریڤه‌ لە ساڵی پێنجەمی کۆچیدا، کە لە پاش گەمارۆدانیان ٢٥ ڕۆژ، خۆیان دایە دەست وپاش ئەوەی کۆمەڵێك لە هۆزی ئەوس چوونە لای پێغەمبەر وگووتیان چۆن باش بوویت لەگەڵ بنی قینقاع کە هاوپەیمانی خەزرەج بوون، ئاواش باش بە لەگەل بنی قریڤەی هاوپەیمانی ئێمە. دوای ئەوە جولەکەکان ڕازی بوون بە داوەری سعد بن معاژ کە هاوپەیمان بوو لەگەلیان، کەچی سەعد چونکە زامدار ببوو لە گەمارۆکەی مەدینەدا، حوکمی کرد بە کوشتنی زیاتر لە ٧٠٠ پیاو و هەر مێردمنداڵێکی کە مووی بەری سەریان دەرکردبوو یانی منداڵی نێوان ١٢- ١٤ ساڵیش! هەروەها بە بە کۆیلەکردنی ژنان ومنداڵان و ماڵ و سامانیان. بە نسبەت غەدرەکەی بەنی قورەیزە ڕاستە غەدرێکی زۆر گەورە و خیانەتێکی زۆر گەورەیان کرد لە پێغەمبەر و موسڵمانان، دەڵێم ئەوانەی بەرپرس بوون وکاربەدەست بوون موستەهەقی سزا بوون، ئەو سزایەش دەبێت لە ئومەتی [ولا تزروا وازره‌ وزر اخری] بوەشابایەوە، نەك وەك سونە دەڵێت وەك سزای هۆلاکۆ و بەعس و ڕژێمی تورکیای عوسمانی و ئەتاتۆرکی، و هەر سەرلێ شێواوێکی تر، کە خەڵك بە کۆمەڵ سزا بدەن، و وەك لە هەموو کتێبەکانی حەدیس هاتووە هەتا منداڵی ١٢ -١٣ ساڵیش لە ملی بدرێت، ئەو ڕیوایەتەی کە باسی کوشتنی منداڵی توك لێهاتوو دەکات عگیه‌ القرڤی سەحابی دەیگێڕێتەوە، کە یەکێکە لە زانایانی سەحابە، و خۆشی منداڵێك بوە لەو کاتەی بەنی قورەیزە سزا دراوە و دەڵێت: ( وعن عگیه‌ قال : { عرچنا علی‌ النبی صلی‌ الله علیه وسلم یوم قریڤه‌ ، فكان من أنبت قتل ، ومن لم ینبت خلی سبیله ، وكنت ممن لم ینبت فخلی سبیلی } رواه الخمسه‌ وصححه الترمژی وفی لفڤ : { فمن كان محتلما أو نبتت عانته قتل ، ومن لا ترك } رواه أحمد والنسائی ) [ئیمە نیشاندارین بە پێغەمبەر [د.خ] ڕۆژی قورەیزە، ئەوەی موو لەبەری هاتبایە دەکوژرا، ئەوەشی مووی لێ نەهاتبوو بەردەدرا، منیش لەوانە بووم کە مووم لی نەهاتبوو، بۆیە ئازاد کرام لە مردن] باوەڕ ناکەم کتێبێکی حەدیس و فقه و تفسیر هەبێت ئەو ریوایەتەی تێدا نەبێت، لای زانایانی حەدیس و تەفسیر و فقه هیچ کیشەیەك لەوەدا نییە، لەبەر جیاوازی سەردەم دیارە کە باسی دەکەن زۆر بە شێوەیەکی سارد و بی باکانە باسی دەکەن، وەك ڕوداوەکەی زینا کە مالیك دەیگێڕێتەوە، تەنها وەك کەرەستەیەکی فیقهی باسی دەکەن وبەس! دەڵێن ئەوە بەڵگەیە لەسەر ڕەوایەتی کوشتنی هەر کەسێك تەنها بەری تووکی لێهاتبێت!! هەتا گێڕانەوەی عگیه‌ القرڤی یش هەر وەك ڕوداوێکی ئاسایی دەیگێڕێتەوە کە حوکمێکی شەرعی لێ ئیستیفادە دەکرێت! هەرچەندە بەو گێڕانەوەی کارێکی زۆر گەورە وترسناکی کردوە! ئەوەی زۆر سەیرە ئەو حوکمە ئەگەر ڕاست بێت، چونکە من هەردەم بە گومانەوە دەڕوانمە ڕیوایەتەکان، ئەوە زیاتر لە حوکمی تەورات و هۆز و عەشایرەکان دەچێت، نەك حوکمی خوا لە ژوور حەوت ئاسمانەوە وەك حەدیسێک بەو مانایە لە پێغەمبەر دەگێڕنەوە. [لقد حكمت فیهم بحكم الله من فوق سبعه‌ ارقعه‌ -أی سماوات]! کێشەکە ئەوە نییە ئەو ڕیوایەتە و ڕووداوە ڕاستە یان نا، باوەڕی پێدەکەین یان نا، بەڵکو کێشە ئەوەیە ئەو ریوایەتە هەردەم ئامادەیە لە هەموو کتێبەکانی حەدیس وتەفسیر و فقه ومێژوو، هەتا لەناو قورئانیش کاتێ ئایەتەکانی ٢٥ - ٢٦ الاحزاب تایبەت بەو ڕوداوە یش دەخوێنیتەوە: :{وَرَدَّ اللَّهُ الَّژِینَ كَفَرُوا بِغَیْڤِهِمْ ڵمْ ێنَالُوا خَیْراً وَكَفَی‌ اللَّهُ الْمُۆْمِنِینَ الْقِتَاڵ وَكَانَ اللَّهُ قَوِیّاً عَزِیزاً {25} وَأَنزَڵ الَّژِینَ ڤَاهَرُوهُم مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِن صَێاصِیهِمْ وَقَژَفَ فِی قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ فَڕیقاً تَقْتُلُونَ وَتَأْسِرُونَ فَڕیقاً {26} وَأَوْرَپَكُمْ أَرْچَهُمْ وَدِێارَهُمْ وَأَمْوَاڵهُمْ وَأَرْچاً لَّمْ تَگَۆُوهَا وَكَانَ اللَّهُ عَڵی‌ كُلِّ شَیْ‌وٍ قَدِیراً} سوره‌ اڵ‌حزاب{ بتەوێ لە مانا وتەفسیری تێبگەیت، هەر تەفسیرێك بکەیتەوە ئەو شەڕە و ئەو وردەکاریەت پیدەڵێت، یانی ڕاست بێت یان ڕاست نەبێت، کاریگەری خۆی جێهێشتوە لەسەر فۆرمەڵەکردنی عەقڵیەتی موسڵمانی سەلەفی بە تایبەتی و موسڵمانەکانی تر بە گشتی! بۆیە کە داعشیەکان بە کۆمەڵ سەری خەڵك دەبرن، و لە رۆژێکدا ١٧٠٠ لە سەربازگەی سپایکەر دەبەنە سەر چاڵ و ڕوبار سەریان دەبڕن بەو متمانە بەخۆبونەوە، ئەوە پێت دەڵێت بۆ بترسین ئەگەر سەلەفیش وایان کردبێت! هەتا یەکێکیان لەبارەی سوتاندنی ئادەمیزاد وتارێکی نوسیوە لە سایتەکانی داعش بە ناوی [ولکم فی الحرق سلف!] کە هەندێکی لەو وتارەدا باس کراوە. ڕوحی جەنگاوەری لە لای زانایانی ئومەت! بێگوومان زانایان و ئیمامەکان و موفەسیر وفەقیهەکان و موحەدیسەکان بەو ڕووحە جەنگاوەریەی ئیسلام بەسیان نەکردوە، بەڵکو دەهێندە کەلەپووری پڕ لە قینەی لۆکاڵی عەرەبی خۆیان خستۆتە سەر وتێکەڵیان کردوە بە تەفسیر و بە فیقه و بە هەڵبەستنی حەدیس و بە شیعر وئەدەبیات هۆنینەوە. بۆ نمونە وەرە ببینە لە قورئاندا ئایەتیك نیە باسی بەردبارانکردنی زیناکار بکات، کەچی زانایانی عەرەب هاتوون بە هەزار شێوە چەندین ڕیوایاتیان دروستکردوە تا  بەزۆر ئەو حوکمەی بەردبارانکردنە بکەنە حوکمێکی قورئانی بە ناوی ئایەتێك کە دەنگی هەیە ورەسمی نییە لەناو قورئاندا! یانی هەتا گریمان رەجم وەك دەیەها حەدیس دەڵێت، لەسەر دەستی پێغەمبەر [د.خ] کراوە، بەڵام کاتێ قورئان کۆکراوەتەوە دیارە ئەو ئایەتە بە تەواوی نەسخ کراوە و لابراوە، لە جیاتی زانایانی ئیسلام بە هەلی بزانن بۆ لادانی ئەو حوکمە پڕ قەسوەت و زبرە [بە گوزارشی السیوگی] کەچی هاتوون وشەڕی مان ونەمان دەکەن بۆ سەلماندنی!!! مالک بن انس لە کتێبە ناودارەکەی الموگأ کە بە یەکەمین کتێبی مەنهەجی  ڕێك وپیك نوسراوی حەدیس دادەنرێت، هەتا شافیعی بەر لە دەرکەوتنی سەحیحی بوخاری دەیگووت: ما كتاب بعد كتاب الله أنفع من كتاب مالك بن أنس! هیچ کتێبێك لە الموگأ مالك بن انس لە دوای کتێبی خودا بەسودتر نییە! حەدیسی ئایەتی رەجمی گواستۆتەوە و دەڵێت: مالك ، عن يحيى بن سعيد ، عن سعيد بن المسيب أنه سمعه يقول : .....لما صدر عمر بن الخطاب من منى أناخ بالأبطح ... ثم قدم المدينة ، فخطب الناس ، فقال : ....إياكم أن تهلكوا ، عن آية الرجم أن يقول قائل : لا نجد حدين في كتاب الله ، فقد رجم رسول الله - صلى الله عليه وسلم - وقد رجمنا ، والذي نفسي بيده لولا أن يقول الناس : زاد عمر بن الخطاب في كتاب الله لكتبتها الشيخ والشيخة فارجموهما ألبتة فإنا قد قرأناها . [ئاگادار بە هیلاك نەچن لە ئایەتی ڕەجمدا، کەسێك نەڵێت: ناکرێت دوو سزا هەبێت لە کتێبی خوادا [بۆ یەك تاوان]، چونکە پێغەمبەر ڕەجمی کرد و ئێمەش لەگەڵیدا ڕەجممان کرد، قەسەم بەوەی ژیانی منی بە دەستە ئەگەر لەبەر گۆتە گۆتی خەڵك نەبێت بڵێن: عومەر شتی زیاد کردوە بۆ کیتابی خوا دەمنوسی: پیرەمێرد وپیرە ژن بەردبارانیان کەن تامردن، ئێمە دەمانخوێندەوە!] ئەو ڕیوایەتە کێشەی زۆر زۆرە لە وتارێکی تر باسم کردوە، بەڵام  ئەو ئایەتە کێشەی زۆر بۆ قورئان دروست دەکات، ئەگەر  لە قورئاندا بووە چی پیویستی دەکرد عومەر بە بیری خەڵکی بهینیتەوە، بە تایبەتی ئەو کاتە قورئان جەمع نەکرابوەوە؟! ئەگەر ڕەجم لە ئایەتیکی ڕاشکاوی وەك پیرەمێرد وپیرەژنی داماو باسی کرابێت، بۆ دەبێت خەڵك لە بیری چوو بێت وپێویست بە عومەر بکات بیریان خاتەوە؟! ئەگەر ڕاستە عومەر وا بە پەرۆشیەوە ئەو ئایەتەی بیری خەڵک هینابێتەوە، بۆ پاش ماوەیەکی کەم لە هاتنی حەزرەتی عوسمان، ئەوانەی قورئانیان کۆکردەوە ئەو ئایەتەیان لەبیر چوەوە؟ ئەی ئەوە کێشە بۆ [انا نحن نزلنا الژکر وانا لە لحافڤون] دروست ناکات؟! ئەهلی حەدیس وەک پیشەی هەمیشەییان لە عوزرهێنانەوە بۆ هەموو ناماقوڵیەکان، زوو بە هانای ئەو دەرەنجامە ترسناکەی ئەو ئایەتەی رەجم هاتنەوە وگووتیان [لەفزی نەسخ کراوە و حوکمی ماوە] السیوگی قسەیەکی سەیر دەکات لە [الاتقان فی علوم القرێ‌ن] دەربارەی هۆی لابردنی خوێندنەوەی ئایەتەکە لە قورئان و دەڵێت: من بیرۆکەیەکی باشم بۆ هات، ئەویش ئەوەیە لابردنی ئەو ئایەتە لە قورئان بۆ سوك کردنەوەی ئەو سزایەیە لەسەر ئومەت بە نەخوێندنەوەی و نووسینی لە قورئاندا، هەرچەندە حوکمیشی مابێت، چونکە قورسترین حوکم وتووندترینیان و زبرترین سزایە، وئەوەش ئاماژەیە بۆ چاکی سەترکردن وداپۆشینی [شتی زبر و قورس]!" قلت وخطر لي في ذلك نكتة حسنة وهو أن سببه التخفيف على الأمة بعدم اشتهار تلاوتها وكتابتها في المصحف وإن كان حكمها باقيا لأنه أثقل الأحكام وأشدها وأغلظ الحدود وفيه الإشارة إلى ندب الستر" ئەوەی مایەی پێکەنینە بەو قسەیەی السیوگی ئەوەیە ئەگەر ئایەتی ڕەجم هێندە بە ئازاربیت بۆ تەنها خوێندنەوە و گوێ لێبوون وخوا بەزەیی بە ئادەمیزادەوە هاتبێت و نەسخی کردبێت تا گوێ وچاوی ئەزیەت نەدات، ئەی کاتێك لەسەر ئەرز بە کردار ئەو ڕەجمە دەکرێت دەبێت چەند قاتی تر بە ئازار بێت، و بۆ هیچ بەزەییەك نە جوڵا؟! ئەوە قەسوەتی جەنگاوەرانە کە هیچ بیانوێك بۆ ڕزگارکردنی ئادەمیزاد نادۆزێتەوە لەو چارەنوسە پڕ قەسوەتە! لە ڕیوایەتێکی تری مالك ئەو قەسوەتە زۆر ئاشکرا دەردەکەوێت کاتێ حەدیسێکی ڕەجم باس دەکات: حدثنا مالك عن نافع عن عبد الله بن عمر أنه قال جاءت اليهود إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم فذكروا له أن رجلا منهم وامرأة زنيا....... فأمر بهما رسول الله صلى الله عليه وسلم فرجما فقال عبد الله بن عمر فرأيت الرجل يحني على المرأة يقيها الحجارة قال مالك يعني يحني يكب عليها حتى تقع الحجارة عليه. [کاتێ ژن وپیاوێکی جولەکە بریاری بەردبارانکردنیان دەدرێت، وعەبدوڵای کوڕی عومەر دەڵێت: دیم پیاوەکە خۆی چەماندۆتەوە سەر ژنەکە بۆ ئەوەی لە بەردەکان بیپارێزێت! مالیك دەڵێت چەماوەتەوە سەری یانی دەیپارێزێت لەبەرد تا پێی نەکەوێت، هەی ئافەرین بۆ ڕوونکردنەوەت! لە کتێبی المدونه‌ الكبری‌ لمالك بن أنس، كِتَابُ الرَّجْمِ ئەو گفتوگۆیە هاتوە لە لایەن نوسەری مودەوەنەکە : گووتم: ئەوەی رەجم دەکرێت چاڵی بۆ لیدەدرێت لای مالك؟ گووتی: مالك پرسیاری ئەوەی لێکرا وگووتی: گوێم لێنەبوە لە هێچ کەسێك کە سزایەکی جێبەجێ کردبێت، کە چاڵ لێبدات، من پێموایە چاڵی بۆ لێنادرێت! مالیك دەڵێت: ئەوەی بەڵگەشە لەسەر ئەوە، ئەو حەدیسەیە کە دەڵێت: دیم پیاوەکە خۆی چەماندۆتەوە سەر ژنەکە بۆ ئەوەی لە بەردەکان بیپارێزێت!ئەگەر لە چاڵ بان نەیدەتوان بجەمێتەوە بۆسەر ئافرەتەکە!! قُلْتُ : هَلْ يُحْفَرُ لِلْمَرْجُومِ فِي قَوْلِ مَالِكٍ ؟ قَالَ : سُئِلَ مَالِكٌ عَنْهُ. فَقَالَ : مَا سَمِعْتُ عَنْ أَحَدٍ مِمَّنْ مَضَى يَحُدُّ فِيهِ حَدًّا أَنَّهُ ، حُفِرَ لَهُ أَوْ لَمْ يُحْفَرْ ، إلَّا أَنَّ الَّذِي أَرَى أَنَّهُ لَا يُحْفَرُ لَهُ. قَالَ مَالِكٌ : وَمِمَّا يَدُلُّ عَلَى ذَلِكَ الْحَدِيثُ. قَالَ : " فَرَأَيْتُ الرَّجُلَ يَحْنِي عَلَى الْمَرْأَةِ يَقِيهَا الْحِجَارَةَ " , فَلَوْ كَانَ فِي حُفْرَةٍ مَا حَنَى عَلَيْهَا وَلَا أَطْلَقَ ذَلِكَ. یانی مالك ئەو دیمەنە تراژیدیەی پڕ لە خۆشەویستیە سەرنجی ڕاناکێشێت، بەڵکو کیشەی تەنها حوکمێکی فیقهیە کە ئایە ئەوانەی ڕەجم دەکرێن قۆرت وچاڵیان بۆ لێدەدرێت یان نا!!! ئەوە چ جۆرە قەسوەتێکە، کە تراژیدیایەکی وا سەرنجت ڕانەکێشێت؟! ئینجا دەڵێن ئەو وەحشە بەشەریانەی داعش لە کوێوە هاتوون! هەر ئەو قەسوەتەیە پەڕیوەتەوە بۆ هەموو کایەکانی تری زانستە ئیسلامیەکان لە فیقه و تەفسیر وحەدیس و هتد، لە وێوەش بۆ توندڕەوان و داعشیەکان. لە ئیسلامدا مەدرەسەی ئەهلی حەدیس، لەبەر توندوتیژی ڕوئیا و بیروبۆچونی، هەردەم لایەنگری توندتر کردنی توندەکان بووە، بۆیە دەستکاری کردنە ماناکانی قورئان لە ڕێگای بەستنەوەی بە روایات وتەفسیری تایبەت کە خزمەت بە تەعالیمەکانی ئەو مدرسەیە بکات، بە ئەئویل و روایات و نەسخ کردنەوە، وەك ئایەتی السیف، کە بەپیی تێگەیشتنی ئەو قوتابخانەیە ئەو یەك دوو ئایەتە هەموو ئایەتەکانی ئاشتی ودەستدرێژی نەکردن و ئازادی بیروباوەڕی وپیکەوژیانی نەسخکردوە، کە ژمارەیان لە ١٢٤ ئایەت زیاترە، کە ئەوەش خۆی لەخۆیدا پاڵنان بوو بە ئیسلام بۆ بەرەی توندوتیژی وەک ابن القیم دەڵێت: ((.... فأقام ـ أی الرسول صلی‌ الله علیه وسلم ـ بچع عشره‌ سنه‌ بعد نبوته ینژر بالدعوه‌ بغیر قتال ولا جزیه‌ ویۆمر بالكف والصبر والصفح. پم أژن له بالهجره‌, وأژن له بالقتال, پم أمره أن یقاتل من قاتله, ویكفّ عمّن اعتزله ولم یقاتله, پم أمره بقتال المشركین حتی‌ یكون الدین كله لله....)) انتهی‌. [زاد المعاد ج3 ص159] [پێغەمبەر [د.خ] زیاتر لە دەساڵ داوەتی بۆ دینەکەی دەکرد بەبێ شەڕ و جزیە ، وفەرمانی پێدەکرا بە دەس نەکردنەوە و ئارامگرتن  و لێبوردەیی ، ئینجا مۆڵەتی پیدرا بۆ کۆچ کردن، ئینجا ڕێگای پیدرا بۆ جەنگ، ئینجا فەرمانی پێکرا بە جەنگ گیڕان دژی ئەوی جەنگی لە دژیدا بەرپاکرد، و دەستیشی درێژ نەکات بۆ ئەوانەی شەڕیان دەرهەق ناکەن، دوایی فەرماانی پێکرد بە شەڕکردن لە دژی موشریکان [بە رەهایی] تا دین هەمووی بۆ خوا دەبێت] یانی ئیسلام دەبێت لە شەڕێکی بێ پسانەوەدا بێت لەبەر ئەوەی کارمان بە ئاشتی و ئازادی و هەموو مانا جوانەکان نەماوە کە هەموویان کردە قوربانی ئایەتەکانی شمشێر! 10/12/2014