بەس نیە معاویە سەر بە سەر لیی دەرچێت، تا باسی فەزائیلی یەزید بکەیت؟!

بێویژدانی چی؟! بەس نیە معاویە سەر بە سەر لیی

 دەرچێت، تا باسی فەزائیلی یەزید بکەیت؟!!

وەڵامێك بۆ ماکوان وتێزە ناسیبیەکانی

محەمەد هەریری

ئەمڕۆ لە غیابی کەسانی لێکۆڵەری جیدی چەندین کەس وەک وەرگێڕیان لێهاتوە بیری سادە ووتاری ساویلکە ونازانستی بۆ خوێنەری کوردی موسڵمان کۆپی دەکەنەوە بەبێ کەمترین هەڵسەنگاندن وڕەچاوی ئاستی فەرهەنگی خەڵكی کورد، سەیرلەوەدایە حەوسەڵە وکاتێکی زۆریان لەبەردەستدایە بۆ وتنەوەی ئەوەی دەمێکە سواوە وهەزم وهەرس کراوە لە وڵاتانی کەنداو وبازنە سەلەفیە تەقلیدیەکان، وادەزانن ئەو زمانەی لەناو ژینگەیەکی سەرتاسەر توندرەو ویەك ئاڕاستە قبوڵی هەیە، دەکرێت لێرەش هەمان مەقبولیەت پەیدا بکات. ڕۆژێك شەڕی مان ونەمان دەکات دژی دیموکراتیەت گوایە حەڕامە وئیسلام سیستمی خۆی هەیە، کەچی لەولاوەش ستایشی معاویە ورژێمەکەی دەکات کە لە خەلافەتی ڕاشیدیەوە گۆڕی بۆ دەوڵەتی کیسرەوی بەپێی وەسفی ئیبن عومەر وچەندین ئەسحابەی تر. جا ئەگەر بەدیلی دیموکراتیەکە لای کاک ماکوان ڕژێمە کیسرەویەکەی معاویە وئەمەویەکان بێت ئەوە کارەساتە!

وتارەکەی کاک [ماکوان کریم] م خوێندەوە بە ناوی:   معاویە و خەڵکی بێ ویژدان..[1]

هەر ناونیشانەکە لە بنەڕەتدا دنەدەر ووروژێنەرە، چونکە سەرەڕای ئەو هەموو کارەساتانەی معاویە بەسەر ئیسلامی هێنا، هێشتا بێویژدانی بێت ئەگەر موسڵمانان رەخنە لەو کار وکردەوانەی بگرێت لە سەرووی هەمویانەوە گۆڕینی حوکمی شورا وڕاشدین بۆ شێوازی کیسرەویەت وهەرقەلیەتی پشتا وپشت. ئەوە بێویژدانی نیە تۆ لە حزوری دەیان وسەدان هاوەڵی گەورە وزانای پێغەمبەر [د.خ] کوڕی خۆت بکەیتە جێنشین وخەلیفە بەسەر خیر الامة وەك سەلەفیەکان دەڵێن یان ئەڵقەی یەکەمی خیر القرون!!

ئەوە بێویژدانی نیە لە پێناو حوکمی خۆت وبنەماڵەکەت هەموو مێژووی سیاسی ئیسلام بەلاڕێدا ببەی؟!

من گومانم نیە لەوەی ئەگەر ئەو کودەتایەی ئومەویەکان نەبا، ئێستا خۆرهەڵات وخۆرئاوا دەهاتن لە جیهانی ئیسلامدا فێری حوکمی شورا وعەدالەت وڕوشد دەبوون، نەك مێژووی سیاسی ئیسلام هێندە قیزەون بیت کە پیاو شورەیی پێ بیت باسی بکات، تەنها باسی چەند ساڵێکی یەکەمی لیدەرچێت. ئەو کودەتایە شومەی ئەمەویەکان بەس سیستمی سیاسی ئیسلامی بەلاڕێدا نەبرد، بەڵکو لە پێناو شەرعەیەتدان بە حوکمی ناشەرعی وکیسرەویان ڕۆڵێکی زۆر مەترسیداریان گێڕا لە تەزویرکردنی سونە وفەرمودەکان، کە زۆرجار وەك ڕۆژی ڕوناك دەستی هەڵبەستن بە فەرمودەکانەوە دیارە،

معاویە کوڕی ئەبوسوفیان بۆ من وەک لیکۆلەریک، هیچ ڕۆژێك ئەو گرنگی وبایەخەی لەلامدا نەبوە تا بە خراپی یان بە باشی باسی بکەم، ڕاستە ڕۆڵێکی زۆر ترسناکی گێڕا لە تەشویهکردنی مێژووی سیاسی ودینی ئیسلام، بەڵام هەر چارەسەر لەوە نابینم شەو ورۆژ دانیشین شیعە ئاسا بەر جوێن ونەفرەتی دەین، بەڵکو زۆرجار رەخنەم لە خەڵکانێک گرتوە و ئاگادارم کردونەتەوە کەوا پێویست ناکات هێندە خۆتان بە قسە پێوتن بە کەسێکی وا خەریك بکەن، وبەڵکو یەك لەو ڕەخنانەی لە د. عدنان ابراهیم کە هەمە ئەوەیە پێویستی نەدەکرد ئەو هەموو ئەڵقە وتارە تەرخان بکات بۆ معاویە کوڕی ئەبوسوفیان، کە بەڕای من هەمووی بای ئەڵقەیەکە ودەکرێت ببڕێتەوە. بەڵام وادیارە ئەوە مانای ئەوە نیە ڕەخنەیان لی نەگرین، کەسێکی وەك معاویە کە ئەو ڕۆلە گەورە ببینێت لە دواخستنی سیستمی سیاسی ئیسلام، وڕەگداکوتانی ئیستبداد وخۆسەپاندن بەسەر ئومەت وچاو سورکردنەوە لە سەحابەکان وەك لە بوخاری وموسلیمدا هاتوە، چۆن پەلار لە ابن عمر وباوکی، عومەری کوڕی خەتاب دەدات ودەڵێت من ویەزید لە عومەر وکوڕی عومەریش شایانترین بە حوکم وەرگرتن! ناکرێت لەکاتی بەخۆداچونەوە وڕەخنەگرتن لە ڕابڕدوو نەیەتە ناو باس، کەسانێك وادەزانن نابێت بە موتڵەقی باسی بکەین بە بیانووی ئەوەی کاتبی وەحی بوە، کە ئەوە درۆیەکی هەڵبەستراوە وگومانی تێدا نیە بە گەواهی دەیان زانا وسەرچاوە، هەتا کاتبی وەحیش بێت عیسمەتی پێ نادات هیچ لەسەری نەڵێین. بێدەنگیش زۆر باش نیە، چونکە کەسانێکی دەقپەرست وبی ئاسۆی بیرکردنەوە دێن وهەموومان بە قوربانی تۆزی ژێر پێی ئەسپی معاویە دەکەن ودەیان وسەدان فەزائیلی ساختەی دەدەنە پاڵ کە تەنها بە هەڕەشەی قیامەت ودۆزەخ خەلکێکی سادە وڕەشۆکی دەهێننە ژێرباری باوەڕ هێنان بەو لۆژیکە خواروخێچە.

هەر لە کۆنەوە خەڵکانێك زیادەڕۆیان کردوە لە وەسف وستایشی معاویە تاڕادەی ئەوەی ئیسلام بی معاویە بۆی نەدەچوە سەر، کەسانیکی تریش تا سەرئێسقان قسەیان پێگوتوە وتانەیان لێداوە تاڕادی تەکفیر کردنی وەك الذهبی دەڵێت:

"خەڵکیکی زۆر پشتگیری لە معاویە دەکەن وخۆشیان دەوێت وزیادەڕۆیی دەکەن لە خۆشەویستیدا وبە پەسنەندترینی دەزانن، یان دڵی ڕاکێساون بە بەخشندەیی وئارامی وبەخشین، یانیش لە شام لە ایکبوون لەسەر خۆشەویستی ئەو، ومنداڵەکانیانیس لەسەر ئەو بنچینەیە پەروەردە دەکەن.

تیاندا کەمێك سەحابەی تێدایە، وژمارەیەکی زۆریش لە تابعین وپیاوچاکانی تێدایە، کە لەگەڵی جەنگان لەدژی خەلکی عێراق، ولەسەر ناسیبی بوون پەروەردە بوون، پەنا بە خوا لە هەواو هەوەست، وەك چۆن سوپای عەلی [رض] ورەعیەتەکەی –خەواریجی لێدەرچێت – لەسەر خۆشەویستی وڕابوون لەگەڵیدا پەروەردە بوون لەسەر بوغزاندنی وتەبەراکردن لەوانەی ستەمیان لێکرد پێگەیشتوون، وخەڵکانێك لەوانە زیادەڕۆییان کرد لە تەشەیوعکردندا"[2]

"هەروەها ابن الجوزی لەو بارەیەوە دەڵێت: کەسانێکی کە ئیدئعای سونی بوون دەکەن بە دەمارگرژی حەدیسیان بۆی هەڵبەست بۆ توڕەکردنی ڕافیزەکان، کەسانێکیس لە رافیزەکان دەمارگرژیان گرت وحەدیسانێکیان دانا لە زەمکردنی، هەردوولایەن لەسەر غەڵەتێکی دزیون"[3]

لە فتح الباري شرح صحیح البخاري دا هاتوە، کە لە ڕێگای ابن الجوزی لە عبداللە بن احمن بن حنبل  دەریهێناوە، کە ئەو فەزائیلانەی دەیدەنە پاڵ معاویە بە ڕای امام احمد بن حنبل ڕاست نین لە ڕووی سەنەدەوە، بەڵکو دروستکراوە لەلایەن دوژمنانی حەزرەتی عەلی، کە چەند گەران عەیبێکیان لیی نەدۆزیەوە، لە ڕقی ئەو بە سەر معاویەیان هەڵگووت، هەروەها حەدیسێکی زۆر لە فەزائیلی معاویە گێڕدراوەتەوە بەڵام هیچیان لە ڕووی سەنەدەوە ڕاست نین، اسحاق بن راهویە والنسائي وغەیری ئەوانیش دڵنیان لەوبارەوە. "  وأخرج ابن الجوزي أيضا من طريق عبد الله بن أحمد بن حنبل :سألت أبي ما تقول في علي ومعاوية ؟ فأطرق ثم قال : اعلم أن عليا كان كثير الأعداء ففتش أعداؤه له عيبا فلم يجدوا ، فعمدوا إلى رجل قد حاربه فأطروه كيادا منهم لعلي ، فأشار بهذا إلى ما اختلقوه لمعاوية من الفضائل مما لا أصل له . وقد ورد في فضائل معاوية أحاديث كثيرة لكن ليس فيها ما يصح من طريق الإسناد ، وبذلك جزم إسحاق ابن راهويه والنسائي وغيرهما ، والله أعلم . " [4].

·        فەزائیلەکانی معاویە

سەرەڕای کاتیبیەتی وەحی وموسڵمانبوونی بەر لە فەتحی مەکە، نوسەر دەیان فەزائیلی تری نەقل کردوە لە کتێبە تەقلیدیەکان ئەوانەی هەتا قسە نەرێنیەکانیشی بۆ بە باش لێکدەدەنەوە. ئینجا چیرۆکی موسڵمان بوونی بەر لە فەتحی مەککەش ثابت نیە، وئەویش لەو شتە هەڵبەستراوانەیە کە بۆیان دروست کردوە. بەڕای من هەتا مەسەلەی کاتبی وەحی بوونیش ئەگەر گریمان ڕاست بێتیش هەر فەزیلەیەك نیە لە خودی خۆیدا، چونکە دوو نمونەی هەڵگەڕاوەمان هەیە لە نوسەرانی وەحی وەك عبد الله بن سعد بن أبي سرح کە لە سەردەمی مەکەدا ، بەڵکو یەکەمین کاتبی وەحی بوە لە ساڵانی یەکەمی نێردەی پێغەمبەردا. کەچی هەڵگەڕایەوە بە جۆرێك کاتێ پێغەمبەر فەتحی مەککەی کرد تەنها لە عبدالله  بن سعد خۆش نەبوو لەگەڵ دووسێ پیاو ژنی تر!

نمونەی دوەمیش بوخاری وموسلیم باسی دەکات کابرایەکی مەسیحی گوایە دەبیتە موسڵمان ووەحی دەنوسێتەوە، کەچی دوایی هەڵدەگەڕێتەوە ودەبێتەوە مەسیحی، ودەڵێت من بە هەوەستی خۆم ئەوەی محمد پێی دەوتم دەمگۆڕی ودەستکاریم دەکرد![5]

دەڵێ بەڵام معاویە هەڵنەگەڕاوە، دەڵێین ڕاستە بەڵام هەڵگەڕابایەوە هر هێندەی ئەو دوو کاتیبەی وەحیانەی کە هەڵگەڕانەوە زیانی دەبوو، نەك ئەو زیانەی کە تا ئێستا میژوو وئومەتی ئیسلامی تاڵاوی دەچێژن.

زیادەڕۆی لە معاویە لە هەردوو سەر دەکرێت، کەسانیك هێندەی دەشکینن تا دەگاتە کوفر ونیفاق، کەسانێکی تریش هێندە نا لۆژیکانە بە شانو باڵی داهەڵدەدەن هەتا ئەو شتانەی بە خراپیش دەشکیتەوە بەسەر معاویە، ئەوان بە فەزائیلی لە قەڵەم دەدەن، بۆ نمونە حەدیسی [لا أشبع الله بطنه ] رواه مسلم[6]

کە النسائي کاتێك پرسیاریان لێکرد باسی فەزائیلی چی، باسی [لا أشبع الله بطنه ] بکەم!؟ معاویە بەس نیە سەر بە سەر لیی دەرچێت، تا باسی فەزائیلی بکرێت؟!!  لەسەر ئەوەش هەوادارانی معاویە لە شامیەکان هێندەیان لیدا به تایبەتی لە شوێنی هەستیاری تا بە هۆیەوە کۆچی دوایی کرد، هەر ئەو هەوادارانەی معاویە تۆمەتی مەیلداری بۆ شیعایەتیان داوەتە پاڵ، کەچی ابن کثیر لە [البدایة والنهایة] پاش گێڕانەوەی ئەو ڕوداوە دەڵێت: ابن یونس دەڵێت: النسائی ئیمام بوو لە حەدیس وسیقە وحافز بوو...

الدارقطنی یش دەڵێت: فەقیهترین زانای میسر بوو لە سەردەمی خۆیدا، وزاناترینیانە بە حەدیسی ڕاست لە عیللەتدار وزاناترینیان بوو بە پیاوان، کە گەیشتە ئەو پایەیە ئێرەییان پیی برد،،،

إبن قيم الجوزية لە کتێبی نقد المنقول - الجزء : ( 1 ) - رقم الصفحة : ( 106) دەلێت:

قال إسحاق بن راهويه : لا يصح في فضائل معاوية بن أبي سفيان ، عن النبي (ص) شيء!

العيني لە (عمدة القاري في شرح البخاري) دەربارەی ئەو بەشەی بوخاری کە ناوی ناوە (باب ذكر معاوية) نەک (باب فضائل معاوية): فإن قلت: قد ورد في فضله أحاديث كثيرة. قلت نعم, ولكن ليس فيها حديث يصح من طريق الاسناد, نصَّ عليه إسحاق بن راهوية والنسائي وغيرهما فلذلك قال (البخاري): باب ذكر معاوية ولم يقل فضيلة ولا منقبة!
ئەگەر دەپرسیت حەدیسێکی زۆر هاتوە لە چاکەکانی؟ دەڵێم بەڵێ، بەڵام هیچ حەدیسێکیان ڕاست نین لە رێگای سەنەدەکانیانەوە، ئەوە دەقی وتەی ئیسحاق بن راهویه والنسائی وغەیری ئەوانیش وادەڵێن،
ئیسحاق بن راهویە [کە مامۆستای بوخاری وموسلیمە] دەڵیت: هیچ حەدیسێکی سەحیح لە پێغەمبەرەوە نیە دەربارەی معاویە!! [7]

·        نوسەری وەحی

نوسەر زۆر ئەمینە لە دوبارەکردنەوەی قسە سواوەکانی سەلەفیە کۆنەکانی ئومەویەکان و جەزیرەی عەرەبی، وهەر لە سەرەتایی وتارەکەیدا دەڵێت: "معاویە کوڕی ئەبوسوفیان بۆچی قسەی پێدەڵێن؟
لەبەر ئەوەی .. کاتبی پێغەمبەری خوابووە(صلی اللە علیە وسلم).. زۆرێك  لە نامە و ئایەتەکانی قورئان کە نوسراوتەوە بەدەستی ئەم کوڕە  بەرێزە جەنابی معاویەی کوڕی ئەبوسوفیان نوسراوەتەوە.. قسە ووتن بە معاویە واتا شكو  گومان خستنە سەر پێغەمبەر(صلی اللە علیە وسلم)  و ئایەتی قورئانی و پاشان کاری دبلۆماسیەکانی، ........." جارێ منیش لەگەڵ قسە وجوێن پێوتن نیم نە بە معاویە ونە بەکەسی تریش، لەگەڵ ئەوەش نیم بەس لە رقی شیعە تەقدیسی نمونەی وەك معاویە ویەزید بکەین، بەڵام لای سەلەفیەت رەخنەگرتن وبەخۆداچونەوەش یانی قسە پێوتن و جوێنە، ئینجا نازانم بۆ رەخنەگرتن لە معاویە " واتا شكو  گومان خستنە سەر پێغەمبەر(صلی اللە علیە وسلم)  و ئایەتی قورئانی و پاشان کاری دبلۆماسیەکانی!! قورئان خوا پاراستنی بەخۆی سپاردوە، دووەم معاویە وەحیشی نوسیبێت هەر بەو چەند سورەتەی کۆتایی دووساڵی پاش فەتحی مەکە ڕاگەیشتوە، وکەڵەشێریش بانگ نەدات خوا ڕۆژ هەردەکاتەوە. ئینجا معاویەیەکی تازە موسڵمان بوو لەچاو ئەو هەموو نوسەرانەی وەحی چی بوو، کە لەو موسڵمانتر وڕاستگۆتر وخاوەن سابقە وجیهاد بوون؟

مەسەلەی کاتبی وەحی معاویە وەك پێشمەرگایەتی برادەرێکی لێهاتووە، کە کاتی خۆی دوو هەفتە چوە ناو پیشمەرگایەتی کە هاتەوە دوو ساڵ باسی ڕوداوەکانی دەکرد هەر تەواو نەدەبوو! ئەخر معاویە لە ساڵی ٨ی کۆچی لە فەتحی مەککەدا موسڵمان بوو، کەی پێڕاگەیشت ببێتە کاتبی وەحی وزۆرێك لە نامەو ئایەتەکانی قورئان بنوسێتەوە؟!! دوایی لەو دوو ساڵەی کۆتایی وەحی چی مابوو لە قورئان جگە لەچەند سورەتێك وئایەتێکی کەم تا بینوسیتەوە؟!

ئینجا مەسەلەی کاتبیەتی وەحی تەنها قسەی بێ سەنەد وکەسانێک و چەند زانایەکی مەدرەسەی سەلەفیە وهیچ دەقێکی موعتەبەر وا پاڵپشتی ناکات، ئەگەر وامان دەنا ڕاستیش بن ئەو دەقانە تەنها نوسەری ئاسایی نامەکاری وشتی وا دەسەلمێنن، نەك نوسەری وەحی. لەو بوارەدا بە هێزترین دەق لە موسلم دا هاتوە، کە ئەویش پێچەوانەی واقیع ومێژوو وعەقڵە وشوێنەواری هەڵبەستنی بە ڕوونی پێوە دیارە بە شایەدی چەندین زانا، جا بیە بەرچاوی خۆت فەزائیلی درۆ لەناو سەحیحی موسلم بۆ معاویە هەڵبەسترێت، دەبێت لە کتێبەکانی تر چیان کردبێت؟!. حەدیسەکە واهاتووە:

عن عباس بن عبدالعظيم العنبري وأحمد بن جعفر المعقري. قالا: حدثنا النضر (وهو ابن محمد اليمامي). حدثنا عكرمة. حدثنا أبو زميل. حدثني ابن عباس قال: كان المسلمون لا ينظرون إلى أبي سفيان ولا يقاعدونه. فقال للنبي صلى الله عليه وسلم: يا نبي الله! ثلاث أعطنيهن. قال "نعم"
قال: عندي أحسن العرب وأجمله، أم حبيبة بنت أبي سفيان، أزوجكها. قال "نعم"
قال: ومعاوية، تجعله كاتبا بين يديك. قال "نعم".
قال: وتؤمرني حتى أقاتل الكفار، كما كنت أقاتل المسلمين. قال "نعم".
قال أبو زميل: ولولا أنه طلب ذلك من النبي صلى الله عليه وسلم، ما أعطاه ذلك. لأنه لم يكن يسئل شيئا إلا قال "نعم". صحيح مسلم.

[موسڵمانان نەیاندەڕوانیە ئەبو سوفیان ولەگەڵی دانەدەنیشتن. بە پێغەمبەری وت: ئەی پێغەمبەری خوا، سێ شتم بدەرێ، گوتی: بەڵێ

گوتی: چاکترین وجوانترینی ئافرەتی عەرەبم هەیە، أم حبيبة بنت أبي سفيان، دەیدەم بەتۆ بۆ زەواج، گوتی: بەڵێ.

گوتی: معاویەش دەکەیتە نوسەریکی بەردەستت. گوتی: بەڵێ......]

ئەو حەدیسە لە کۆنەوە زانایان قسەی زۆریان لێکردوە تا ڕادەی دانانی بە حەدیسێکی مەوزوع وهەڵبەستراو.

النووي لە شەرحی موسلیمدا دەڵێت: بزانە ئەو فەرمودەیە ناسراوە کەوا کێشەئامێزە وئیشکالی تێدایە، کیشەکەشی ئەوەیە ابو سفیان رۆژی فەتحی مەککە موسلمان بوو لە ساڵی ٨  کۆچی.

نەوەوی لە شەرحی موسلیمدا  دەڵێت: 16/63: ( واعلم أن هذا الحديث من الأحاديث المشهورة بالإشكال ، ووجه الإشكال أن أبا سفيان إنما أسلم يوم فتح مكة سنة ثمان من الهجرة ، وهذا مشهور لا خلاف فيه ، وكان النبي(ص)قد تزوج أم حبيبة قبل ذلك بزمان طويل... ثم نقل النووي قول ابن حزم: قال موضوع ، والآفة فيه من عكرمة بن عمار ، الراوي عن أبي زميل.

قال ابن قيم في جلاء الأفهام/248: (قال أبو محمد بن حزم: هذا حديث موضوع لا شك في وضعه ، والآفة فيه من عكرمة بن عمار ، ولم يختلف في أن رسول الله(ص)تزوجها قبل الفتح بدهر ، وأبوها كافر ."

ئەو حەدیسە بە هێزترین دەقە کە ئەوانەی دەڵێن معاویە کاتبی وەحی بوە پشتی پێ دەبەستن، کەچی وەك دەبینیت النووي دەڵت کێشەی تێدایە چونکە کاتێك ئەبو سوفیان موسڵمان بوو لە فەتحی مەکەدا لە ساڵی هەشتی کۆچی عەیامەك بوو پێغەمبەر [د.خ] ام حبیبەی کچی خێزانی بوو، کەچی حەدیسەکە دەڵێت:

چاکترین وجوانترینی ئافرەتی عەرەبم هەیە، أم حبيبة بنت أبي سفيان، دەیدەم بەتۆ بۆ زەواج، گوتی: بەڵێ.!!

پینەچیەکان دەڵێن لەوانەیە مەبەستی ئەبو سوفیان ئەوە بوە زەواجەکە نوێ بکەنەوە چونکە بەبێ ئیزنی ئەو بوە!! هەندەك دەڵێن مەبەستی کچەکەی تری بوە، ئەویش ناوی ام حبیبە بوە؟!!  نازانم ناو بڕا بوو؟

ئەگەر بۆ نوێ کردنەوەی عەقدی نیکاحەکە بێت، ئەوە پێویستی نەدەکرد ئەبو سوفیان وەسفی  جوانی کچەکەی بکات.

لەوەش سەیرتر بۆ پینەکردنی ئەو حەدیسە مەوزوعە حەدیسێکی تریان هێناوە گوایە ام حبیبەی دایکی موسڵمانان داوای کردوە لە پێغەمبەر خوشکەکەی مارە بکات؟! یانی دایکی موسڵمانان نەیزانیوە ئەو کارە لە ئیسلامدا جائیز نیە!! واتە لە کۆتاییەکانی هەموو تەشریعاتەکاندا لە پاش فەتحی مەککەش ام حبیبە نەیدەزانی جائیز نیە خوشکی میرد بە پێغەمبەر بکات!!

ئیبن قەیم زۆر بە توندی هیرش دەکاتە سەر ئەو حەدیسە وسەر ئەوانەی بیانو پینە وپەڕۆی بۆ دەدۆزنەوە، لەو بارەیەوە لە حاشیة ابن القیم علی سنن ابي داود دەڵێت: " خەڵکانیك زۆریان لە خۆکردوە و تەئویلاتی چەوت و بێ تامیان کردوە بۆ ڕاستکردنەوەی ئەو حەدیسە، وەك دەڵێن داوای لێکردوە زەواجەکە نوێ بکەنەوە، هەندێکی تر دەڵێن وایزانی زەواجەکە بەبێ مۆڵەتی ئەو [ئەبو سوفیان] تەواو نابیت وبۆیە داوای کرد ئەو بەتەواوی هاوسەرگیریەکە بکات، پیغەمبەریش بەگوێی کرد بۆ دڵ ڕاگیرانی، یان وایزانی سەرپشك کردن یانی تەڵاقە وویستی بیگەڕێنێتەوە بە زەواجێکی نوێ، یان هەندی دەڵێن لەوانەیە ابو سفیان بەر لە ئیسلام بوونی وایگوتبێت وەك مەرج بۆ ئیسلامبوونی!!

هەندێك دەڵین ویستی کچەکەی تری بداتێ ونەیدەزانی حەرامە دوو خوشك لای یەک پیاوبن، وەك چۆن ام حبیبەش بەو تەحریمەی نەدازانی [وەك لە حەدیسەکەی کا باسمان کرد] وگێڕەڕەوەی حەدیسەکە هەڵەی لەناوی کجەکەی تری کردوە!! ئەی چی لە [نعم] ەکەی پێغەمبەر دەکەن؟! ئەویش نەیدەزانی حەڕامە؟!!

ئەو تئویلاتان ئەوپەڕی فاسید وبەتاڵن، وئیمامەکانی حەدیس وزانست ڕازی نابن بەو نمونانە وهەڵەی راویەکان ڕاست ناکەنەوە بەو ئەندیشە فاسید وئەئویلاتە سارد وسڕانە، کە بەسە بۆ زانینی ناڕاستیان ئەو تەئویلەی دواییان کە لە ڕواڵەتدا بە بەهێزتریان دەچێت بەڵام لەڕاستیدا درۆیینترینیانە، کاتێ لە حەدیسەکەدا هاتوە دەڵێت: گوتی: چاکترین وجوانترینی ئافرەتی عەرەبم هەیە، أم حبيبة بنت أبي سفيان، دەیدەم بەتۆ بۆ زەواج، گوتی: بەڵێ. ئەگەر مەبەستی زەواجی خوشکی ام حبیبە با، هەرگیز پێغەمبەر نەیدەوت بەڵێ، بۆیە حەدیسەکە غەڵەتە ونابێت دودڵی بکەین لە چەوتیدا وخواش زاناترە"[8]

هەتا ئەگەر نوسەریشی بۆ بسەلمێت ئەوە وەك زەهەبی وابن حجر بەس باسی نوسەراتی نامەی نێوان پێغەمبەر وخەڵکانی تر دەکەن.

کەوابوو کۆڵەگەی بەڵگەی کاتبی وەحی بوونی معاویە لەسەر حەدیسیکی مەوزوع ودژە عەقڵ ومەنتیق ومێژوو بنیات نراوە. لەپاش قورئان وحەدیس هیچ بەڵگەی تر ئیعتباری نیە بۆ بڕیاڕدانی ڕاستیەکی وا هەستیار.

·        بەڵگە نیە کە معاویە هەوڵی بۆ خەلافەت دابێت!!!

ئینجا نوسەر دەڵێت:

"لە هیچ جێگایەکی  مێژوو یاخود لە هیچ هاوەڵێکی بەڕێزی یپێغەمبەرە (صلی اللە علیە وسلم)  نەهاتوە لەیەك جێگادا کە معاویە داوای خیلافەتی کردبێت یان بۆ دەسەڵات هەوڵی دابێ، تەنها ئەوە قسەی شیعەیە و تحلیل و شیکاری د. عەدنان ئیبراهیمە بێ بەڵگە لە رووی رەد فیعلەوە  لەگەڵ زانایای نەجد ئەو تەحلیلە دەکات دەڵێت لە مێشکی معاویەدا  هەوڵی خیلافەتی داوە، ئەم قسەیەش لە رووی زانستیەوە هیچ قیمەتی نیەو هیچ بەڵگەیەکی لەسەر نیە، تەنها شیکاری د.عەدنان ئیبراهیمە..."

ئەی ماقوڵە لە پێناو خوێنی یەك کەس کە خەلیفە عوسمان بوو [رض] کە خۆی تا لە ژیان بوو ڕازی نەبوو کەس خوێنی موسڵمانێک بڕژێنێت لەسەر ئەو، لە پاش مردنی ڕازی بێت بە ڕشتنی خوێنی دەیان هەزار کەس؟! بەڕاستی ساویلکەیەکی زۆر دەوێت تا باوەڕکەی معاویە حوکمی نەدەویست بەڵکو لەپێناو چەند بکوژێك خوێنی ئەو هەموو موسڵمانەی ڕشت ولە خەلیفەی شەرعیش یاخی بوو!! بەڵگە زۆر زۆرن لەسەر ئەوەی معاویە هەوڵی بۆ دەست بەسەرداگرتنی خەلافەت دەدا نەك هەر بۆ خۆی بەڵکوو بۆ بنەماڵەکەشی وەك چۆن یەزیدی کوڕی پەسندا بەسەر دەیان وسەدان سەحابەی گەورە وزاهید وسەرراست، من ناچمەە ناو بەڵگەی کتێبەکانی تر هەر بەس باسی بەڵگەیەکت بۆ دەکەم لە سەحیحی بوخاری کە تییدا معاویە زۆر بە زمانیکی هەرەشە ئامیز لە حزوری سەدان سەحابی گەورە دەڵێت ووەك پەڵار بە تایبەتی بۆ عبداللهی کوڕی عومەر ئاڕاستە دەکات:

[ئەوەی دەیەوێت باسی خەلافەت بکات با شاخەکانی بەرز بکاتەوە وسەرهەڵبڕێ، ئێمە [واتە خۆیی ویەزیدی کوڕی] هەقمان تێیدایە زیاتر لە خۆیی وباوکی]!! حەبیب بن مسلمة –بە ابن عمری گوت- وەڵامی دەرەوە، عبدالله وتی خۆم ئامادە کرد و ویستم بڵێم ئەوەی هەقی لە تۆ زیاترە بەو کارە ئەوەیە کە دژی تۆ وباوکت جەنگا لەسەر ئیسلام!!!

"منْ كانَ يُرِيدُ أنْ يَتَكَلَّمَ فِي هاذَا الأمْرِ فلْيُطْلِعَ لَنَا قَرْنَهُ فلَنَحْنُ أحَقُّ بِهِ مِنْهُ ومِنْ أبِيهِ قَالَ حَبِيبُ بنُ مَسْلَمَةَ فَهَلاَّ أجَبْتَهُ قَالَ عَبْدُ الله فَحَلَلْتُ حُبْوَتِي وهَمَمْتُ أنْ أقُولَ أحَقُّ بِهَذَا الأمْرِ مِنْكَ مَنْ قاتَلَكَ وأبَاكَ علَى الإسْلاَمِ"[9]

بڕوانە ئەو لەهجەیە پر غرور وهەڕەشە وبێ ریزیە بەرامبەر سەدان سەحابە ولوتکەیەکی وەك عومەری کوڕی خەتاب وعبدالله ی کوڕی کە هێندە ستایش دەکرێت لە ئەدەبیاتی سەلەفیەت تاڕادەی هێنانی بۆ ئاستی باوکی وەك أبو سلمة بن عبد الرحمن دەڵێت: "مات ابن عمر وهو مثل عمر في الفضل"،  سعيد بن المسيب دەربارەی دەڵیت: "كان ابن عمر حين مات خير مَن بقي"، سەدانی تریش لە سەحابە وتابیعیەکان ستایشی دەکەن، سەرەڕای ئەوەش کە پیغەمبەر [د.خ] بە سەریحی حەدیس ستایشی کردوە وەك لە هەردوو سەحیحەکەدا هاتوە، ودەڵیت: عبدالله پیاوێکی ساڵحە وبە چەندین لەبزی تر هاتوە.

 "إن أخاك رجل صالح، أو: إن عبد الله رجل صالح" وفي حديث آخر "إن أخاك عبد الله رجل صالح، لو كان يقوم من الليل"؛ يقول نافع: "فما ترك ابن عمر بعدها قيام الليل".

·        گەڕانەوە بۆ هەق یا درێژەدان بە باتڵ؟!

نوسەر دەڵێت:" کە معاویە  دەزانن عەلی لەسەر حەقە فەرمودەکەی پێغەمبەر(صلی اللە علیە وسلم) دێتە دی دەست بەجێ دەزانیت ئیجتیهادەکەی هەڵە بووە.. کۆبونەوە دەکات لەگەڵ عەمری کوڕی عاص و هاوەڵە بەرێزەکانی تریدا کەئەو جەنگە رابگیرێت، بۆ ئەوەی چیدی تاوانبار نەبن، لێرەدا عەمری کوڕی عاص بۆڕاگرتنی ئەو جەنگە قورئان بەرز دەکاتەوە.. ئەمەش ئەو بەر چاو ڕوونەیە دەدات بەو کەسانەی کە دەم دەکوتنە ئەم باسانە دەبێت ئەوە ڕچاوبکەن کە  حەق و راستیەکانیان لا روون نەبووە.. کە دەکەونە سەر بەڵگەو حەق روون دەبێتەوە دەستبەجێ جەنگ رادەوستێت، چاوەڕوانی لێژنەی ئەو تەحکیمەن کە ئیتر دوای ئەوە معاویە ئامادەیە دوای لیژنەی تەحکیمە ، ئیتر ئامادەیە بەیعەت بدات بە عەلی، بەدرێژای  مێژووی ئەو  سەردەمەی کە  جەنگ وەستا تەحکیم  روویدا معاویە باسی خیلافەوت دەسەڵات و کورسی نەکردوە لە هیچ سەرچاوەیەکی موعتەبەردا نیە، بەڵکو خۆی لە ژێر ئاڵای خیلافەتدا دەبینیەوە، بەڵام بیعەتی نەدابوو بەعەلی، لەبەر چاوەڕوانی تەحکیم .."

کە معاویە زانی لەسەر ناهەقە دەبوایە یەکسەر بەیعەتی بە حەزرەتی عەلی کردبا نەك وەك هاوشانێك لەگەڵی بچێتە تەحکیمەوە، تەحکیمێکی پڕ لە فێڵ وفریو کە لە ئەنجامدا حەزرەتی عەلی، خاوەن هەق وخەلیفەی شەرعی بیدۆڕێنێت لەبەر خۆشباوەڕی ودل سافی ابو موسی الاشعری ومعاویەی سەرۆکی الفئة الباغیة [دەستەی ستەمکار] بیباتەوە بە فەزڵی فێڵ وفریوی عمرو بن العاص!! ئەوەیە خۆ بە غەڵەت زانین، لە جیاتی پەشیمان بونەوە وڕاستکردنەوەی غەڵەتە کوشندەکانی، خۆشی دامەزرێنێت بە خەلیفە بەرامبەر کێش، حەزرەتی عەلی کە معاویە لە هیچ ڕوێکەوە بەراورد ناکرێت لەگەڵ ئاستی بەزڵ وسابقە وسوحبەی حەزرەتی عەلی؟!! تەحکیمی بۆ چ بوو معاویە تا چاوەڕێی بکات، دوایی تۆ بۆ درۆی بۆ هەڵدەبەستی ودەڵێیت:" چاوەڕوانی لێژنەی ئەو تەحکیمەن کە ئیتر دوای ئەوە معاویە ئامادەیە دوای لیژنەی تەحکیمە ، ئیتر ئامادەیە بەیعەت بدات بە عەلی" بەیعەت پێدان تەحکیمی بۆ چیە، نە ئیمان ونە کاتبیەتی وەحی ونە ئەو هەموو خوێنە بە ناهەق ڕژاوە وحەدیسی الفئة الباغیة نەیهەژێنێت ووازنەهێنێت چی هانی دەدا وازبهێیت؟! ئینجا بەڵگەی بۆچیە خۆ کردەو وشەڕە خوێناویەکەی دیارە لە پێناو حوکمگرتنە دەستە وهیچی تر، کەمێك ڕەحم بە عەقڵی خەڵك بکەن!

نوسەر بە تەواوی قەناعەتی وایە "مرۆڤیش بە سروشتی خۆی هەڵە دەکات، بەڵام هاوەڵان  بەگشتی خەڵکێکی دادپەروەرن، کە زانیبێتیان هەڵەیان کردوە دەست بەجێ گەڕاونەتەوە بۆ لای خوای گەورە."

بێگومان مەبەستی معاویە یە کە گەڕاوەتەوە، ئەگەر ئەوە گەڕانەوە بێت خەلیفەی شەرعی بکەیتە قوربانی فێڵ وتەڵەکەی تەحکیم وخۆت بە خەلیفە دامەزرێنیت، ئەی ئەگەر نەگەڕابایەوە چی دەکرد؟!

·        یەزیدیش فەزائیلی هەیە وبە شورا وهەڵبژاردنیش هاتە سەر دەسەڵات!!

خۆزگە فەزائیلەکان هەر لە سنوری معاویە بوەستابان، نوسەر باسی فەزائیلی ئەبو سوفیان ویەزیدی کوڕی معاویەش دەکات، کە دەیان وسەدان دەق وزانا ئیدانەی خۆیان وکارەکانیان دەکەن، بەڕاستی مرۆڤ پێی خەسارە کات بە قسەکردن لەسەر یەزید بکوژێت ونا هوشیاری کەسێك تا ئەو ڕادەیە بڕ بکات بەرگری لە یەزیدیش بکەیت وتا ڕادەی ئەوەی پێت وابێت یەزید بە شورا وڕاوێژ هاتە سەر حوکم وتەنها سێ کەس ڕازینەبون پێی؟! ودەڵێت: " ئەوەی دەڵێت: کە معاویە بە زۆر بیعەتی سەندوە لە هەوەڵان ئەوە  تانەو تەشەرە لە هاوڵان واتا هاوەڵان ترسنۆك بوون ، یان سەریان شۆرکردلە ئاستی معاویەدا..! هاوەڵان فارس و رۆمیان خستە ژێردەسەڵاتی خۆیان، تۆ بڵێی ئەگەر  معاویە زۆرملی بکردایە دەسەڵاتەکەیان لێوەرنگرتایتەوە..؟" ئەو قسە قەڵەوانە هیچ ناگۆڕێت لەوەی کە زۆربەی هاوەڵان چونە ژێرباری حوکمی ئیستیبدادی معاویە وهەر یەکەی بە بیانویەك، حەدیسەکەی بوخاری دیاری دەخات چۆن معاویە هەڕەشە دەکات لەوەی خۆی بە هەقتر دەزانێت لە خۆیی وکوڕی با پیاو بێت سەربەرزکاتەوە! ابن عومەریش هەر لە حەدیسەکە دەڵێت: " ویستم بڵێم ئەوەی هەقی لە تۆ زیاترە بەو کارە ئەوەیە کە دژی تۆ وباوکت جەنگا لەسەر ئیسلام!!! بەڵام ترسام لەوەی وشەیەك بڵێم ببێتە هۆی تەفریقە وخوێن ڕژان وبەخراپیش لێکبدرێتەوە! فَخَشَيْتُ أنْ أقُولَ كَلِمَةً تُفَرِّقُ بَيْنَ الجَمْعِ وتَسْفِكُ الدَّمَ ويُحْمَلُ عَنِّي غَيْرُ ذَلِكَ"

بەڕاستی ماکوان ڕووی خاوەنی [العواصم من القواصم] ی سپیکردیتەوە لە ناصبیەتدا لەویشی تیپەڕداوە، کاتێك هەر بە معاویە بەس ناکات، ستایشی کەسێکی وەك یەزید دەکات کە ئیمام احمد ڕازی نەبوو حەدیسیشی لێبگێڕێتەوە وهەتا پێشی وابوە دەشێت نەفرەتیشی لێ بکرێت، هەرچەندە من زۆر ڕقم لە نەفرەت وجوێن وئەو شتانەیە. هەتا ئیبن تەیمیە ڕەخنەی لێدەگریت لەسەر کوشتنی حەزرەتی حسین وڕازیبوونی پیی وسزانەدانی بکوژانی لە مجمموع فتاویەکەی، خاوەنی عمدة القاري شرح صحيح البخاري پێیوایە بە شەهادەی سەحابان کە حەدیسی [هلاك أمتي على يدي أغيلمة سفهاء] [تاوونی ئومەتی من لەسەر دەستی منداڵ وتاری سەفیهەوە دەبیت] کە لە بوخاریدا هاتوە دەرهەق بە یەزید گوتراوە.

ئەو یەزیدەی امام ابن الجوزي دەربارەی دەڵێت: "چ دەڵێن دەربارەی پیاوێك سێ ساڵ خەلیفایەتی کرد، لە ساڵی یەکەم حسێن ی کوشت، لە دوەم خەلکی مەدینەی تۆقاند وشارەکەی خستە سەرپشت [بۆ تاوان وتاڵان] ولە ساڵی سییەمدا کەعبەی بەردبارانکرد بە مەنجەنیق وڕوخاندی؟!! ...."[10]

سەرەڕای ئەو ساویلکەییەتە سعودیە وناسیبیەتە تا ڕادەی تەقدیسکردنی یەزید، کە هەتا زانایانی سەلەف خۆیان زۆربەیان هەڵوێستی توند و نەرینیان هەیە لە یەزید. نوسەر هێشتا پێشدەستی دەکات وتاوانباری هەرکەسێك دەکات بە رەخنەگرتن لە معاویە ویەزید و ابو سوفیان بەناوی تانەو تەشەردان لە هاوەڵانی پێغەمبەر(صلی اللە علیە وسلم).. بە دوو شت ئەو کەسە "جا هەیە بە مەبەست ئەم قسەیە دەکات، هەیە بی مەبەستە  تەنها حەقەکەی لا روون نیە وەك خۆی نایخوێنیتەوە.. رووداوەکان. هەیە لای شیعەو کۆماری شیعەنشینی ئێرانی خۆی خۆشەویست دەکات." من وەك خۆم ئەگەر بیزاعە وکەل وپەلە ناسیبیەکەی تۆ بە فلسێك نەکڕم، ئەوە بیزاعەی رافیزی شیعە وئێرانیش بە نیو فلس ناکڕم.

ئەگەر بەو پێوەرە ڕەخنە بپێورێت، کەوابوو ئەو ناسیبیەتەش خۆشرینکردنە لەلای سعودیە وموخابەراتەکەی کە بەڕێوەبەری مەدخەلیزمن!

محمەد هەریری

١٢/٢/٢٠١٤

---

[1]  ئەوە دەقی وتارەکەیە لە سایتی بزاڤ: http://www.bzavpress.com/Detail.aspx?id=2760&LinkID=19

[2]  - "وخلف معاوية خلق كثير يحبونه ويتغالون فيه ويفضلونه، إما قد ملكهم بالكرم والحلم والعطاء، وإما قد ولدوا في الشام على حبه، وتربى أولادهم على ذلك.

وفيهم جماعة يسيرة من الصحابة، وعدد كثير من التابعين والفضلاء، وحاربوا معه أهل العراق، ونشؤوا على النصب، نعوذ بالله من الهوى، كما قد نشأ جيش علي رضي الله عنه، ورعيته - إلا الخوارج منهم - على حبه والقيام معه، وبغض من بغى عليه والتبري منهم، وغلا خلق منهم في التشيع ". 

 سير أعلام النبلاء, الذهبي (3/128).

[3]  - يقول ابن الجوزي: "قد تعصب قوم ممن يدعى السنة فوضعوا في فضله أحاديث ليغضبوا الرافضة وتعصب قوم من الرافضة فوضعوا في ذمه أحاديث، وكلا الفريقين على الخطأ القبيح". الموضوعات, ابن الجوزي (2/249).

[4]  فتح الباري شرح صحيح البخاري، أحمد بن علي بن حجر العسقلاني، دارالريان للتراث، سنة النشر: 1407هـ / 1986م
http://library.islamweb.net/newlibrary/display_book.php?bk_no=52&ID=2135&idfrom=6834&idto=6838&bookid=52&startno=2

[5] - قال سليمان بن المغيرة ، عن ثابت ، عن أنس قال : كان منا رجل من بني النجار قد قرأ البقرة ، وآل عمران ، وكان يكتب لرسول الله صلى الله عليه وسلم ، فانطلق هاربا حتى لحق بأهل الكتاب ، قال : فرفعوه ، قالوا : هذا كان يكتب لمحمد ، فأعجبوا به ، فما لبث أن قصم الله عنقه فيهم ، فحفروا له فواروه ، فأصبحت الأرض قد نبذته على وجهها ، ثم عادوا فحفروا له فواروه ، فأصبحت الأرض قد نبذته على وجهها ، فتركوه منبوذا . رواه مسلم .

[6] - عن بن عباس قال كنت ألعب مع الصبيان فجاء رسول الله e فتواريت خلف باب قال فجاء فحطأني حطأة وقال اذهب وادع لي معاوية قال فجئت فقلت هو يأكل قال ثم قال لي اذهب فادع لي معاوية قال فجئت فقلت هو يأكل فقال لا أشبع الله بطنه» (رواه مسلم

[7]  - إبن كثير - البداية والنهاية - سنة ثلاث وثلاثمائة - من توفي فيها من الأعيان - الجزء : ( ١٤ ) - رقم الصفحة : ( ٧٩٤)

- وقال إبن يونس : كان النسائي إماماًً في الحديث ثقة ثبتاً حافظاًً ، كان خروجه من مصر في سنة ثنتين وثلاثمائة.

- وقال إبن عدي : سمعت منصوراً الفقيه وأحمد بن محمد بن سلامة الطحاوي يقولان : أبو عبد الرحمن النسائي إمام من أئمة المسلمين ، وكذلك أثنى عليه غير واحد من الأئمة وشهدوا له بالفضل والتقدم في هذا الشأن ، وقد ولي الحكم بمدينة حمص.

- سمعته من شيخنا المزي ، عن رواية الطبراني في معجمه الأوسط حيث قال : ، حدثنا : أحمد بن شعيب الحاكم بحمص. وذكروا أنه كان له من النساء أربع نسوة ، وكان في غاية الحسن ، وجهه كأنه قنديل ، وكان يأكل في كل يوم ديكاً ويشرب عليه نقيع الزبيب الحلال ، وقد قيل عنه : إنه كان ينسب إليه شئ من التشيع قالوا : ودخل إلى دمشق فسلههلها : إن يحدثهم بشئ من فضائل معاوية فقال : أما يكفي معاوية أن يذهب رأساً برأس حتى يروى له فضائل ؟ فقاموا إليه فجعلوا يطعنون في خصيتيه حتى أخرج من المسجد الجامع ، فسار من عندهم إلى مكة فمات بها في هذه السنة ، وقبره بها هكذا حكاه الحاكم ، عن محمد بن إسحاق الإصبهاني ، عن مشايخه.

[8]  - "وقد تكلف أقوام تأويلات فاسدة لتصحيح الحديث كقول بعضهم إنه سأله تجديد النكاح عليها وقول بعضهم إنه ظن أن النكاح بغير إذنه وتزويجه غير تام فسأل رسول الله صلى الله عليه و سلم أن يزوجه إياها نكاحا تاما فسلم له النبي صلى الله عليه و سلم حاله وطيب قلبه بإجابته وقول بعضهم إنه ظن أن التخيير كان طلاقا فسأل رجعتها وابتداء النكاح عليها وقول بعضهم إنه استشعر كراهة النبي صلى الله عليه و سلم لها وأراد بلفظ التزويج استدامة نكاحها لا ابتداءه وقول بعضهم يحتمل أن يكون وقع طلاق فسأل تجديد النكاح وقول بعضهم يحتمل أن يكون أبو سفيان قال ذلك قبل إسلامه كالمشترط له في إسلامه ويكون التقدير ثلاث إن أسلمت تعطينيهن وعلى هذا اعتمد المحب الطبري في جواباته للمسائل الواردة عليه وطول في تقريره
وقال بعضهم إنما سأله أن يزوجه ابنته الأخرى وهي أختها وخفي عليه تحريم الجمع بين الأختين لقرب عهده بالإسلام فقد خفي ذلك على ابنته أم حبيبة حتى سألت رسول الله صلى الله عليه و سلم ذلك وغلط الراوي في اسمها
وهذه التأويلات في غاية الفساد والبطلان وأئمة الحديث والعلم لا يرضون بأمثالها ولا يصححون أغلاط الرواة بمثل هذه الخيالات الفاسدة والتأويلات الباردة التي يكفي في العلم بفسادها تصورها وتأمل الحديث
وهذا التأويل الأخير وإن كان في الظاهر أقل فسادا فهو أكذبها وأبطلها وصريح الحديث يرده فإنه قال أم حبيبة أزوجكها قال نعم فلو كان المسؤول تزويج أختها لما أنعم له بذلك صلى الله عليه و سلم فالحديث غلط لا ينبغي التردد فيه والله أعلم"

[9] - ئەوە دەقی حەدیسەکەیە: حدَّثني إبْرَاهِيمُ بنُ مُوساى أخبرَنا هِشامٌ عنْ مَعْمَرٍ عنِ الزُّهْرِيِّ عنْ سَالِمٍ عنِ ابنِ عُمرَ. قَالَ وأخبَرَنِي ابنُ طَاوُسٍ عنْ عِكْرِمَةَ بنِ خَالِدٍ عنِ ابنِ عُمَرَ دَخَلْتُ علَى حَفْصَةَ ونَسْوَاتُهَا تَنْطُفُ قُلْتُ قَدْ كانَ مِنْ أمْرِ النَّاسِ مَا تَرَيْنَ فلَمْ يُجْعَلْ لِي مِنَ الأمْرِ شَيْءٌ فقَالَتْ إلْحَقْ فإنَّهُمْ يَنْتَظِرُونَكَ وأخْشَى أنْ يَكُونَ فِي احْتِبَاسِكَ عَنْهُمْ فُرْقَةٌ فلَمْ تَدَعْهُ حَتَّى ذَهَبَ فَلَمَّا تَفَرَّقَ النَّاسُ خَطَبَ مُعَاوِيَةُ قالَ مَنْ كانَ يُرِيدُ أنْ يَتَكَلَّمَ فِي هاذَا الأمْرِ فلْيُطْلِعَ لَنَا قَرْنَهُ فلَنَحْنُ أحَقُّ بِهِ مِنْهُ ومِنْ أبِيهِ قَالَ حَبِيبُ بنُ مَسْلَمَةَ فَهَلاَّ أجَبْتَهُ قَالَ عَبْدُ الله فَحَلَلْتُ حُبْوَتِي وهَمَمْتُ أنْ أقُولَ أحَقُّ بِهَذَا الأمْرِ مِنْكَ مَنْ قاتَلَكَ وأبَاكَ علَى الإسْلاَمِ فَخَشَيْتُ أنْ أقُولَ كَلِمَةً تُفَرِّقُ بَيْنَ الجَمْعِ وتَسْفِكُ الدَّمَ ويُحْمَلُ عَنِّي غَيْرُ ذَلِكَ فذَكَرْتُ مَا أعَدَّ الله فِي الجِنَانِ قَالَ حَبِيبٌ حُفِظْتَ وعُصِيتَ. قَالَ مَحْمُودٌ عنْ عَبْدِ الرَّزَّاقِ ونَوْسَاتُهَا.

[10]  - الرد علی المتعصب العنید المانع من ذم یزید، ابن الجوزي، ص ١١، دار الکتب العلمیة ٢٠٠٥ الطبعة الاولی.