ده‌ستاوده‌ست پێكردنی‌ ده‌سه‌ڵات و کەڵەشێرەکەی نەزار قەبانی

محەمەد هەریری

hariri66@yahoo.com

  

لە هەواڵیکدا کە سایتی ئاوێنه بڵاوکردۆتەوە و لە رۆژنامه‌ی چاودێر وەریگرتوە به‌بۆنه‌ی‌ پێكهێنانی كابینه‌ی‌ نوێی‌ حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانه‌وه‌، لێپرسراوی‌ ده‌سته‌ی‌ كارگێڕی‌ مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان مه‌لا به‌ختیار، په‌یامێك ئاڕاسته‌ی‌ نێچیرڤان بارزانی‌ ده‌كات.

مه‌لا به‌ختیارلەو پەیامە پرسیارێکی زۆر هەستیار دەوروژێنێت کاتێ به‌ نێچیر‌ڤان بارزانی ده‌ڵێت: " له‌م دوو هه‌فته‌یه‌دا، پێده‌چێت، كابینه‌ی‌ شه‌شه‌م، به‌ كابینه‌ی‌ حه‌وته‌م، له‌چوارچێوه‌ی‌ چوار ساڵ‌ ده‌ستاوده‌ست پێكردنی‌ ده‌سه‌ڵات له‌نێوان یه‌كێتی‌‌و پارتیدا، بگۆڕدرێت. ئه‌مه‌ش به‌پێی‌ راده‌ی‌ پێشكه‌وتنی‌ ئه‌زمونی‌ دیموكراسیمان، سه‌ره‌تایه‌كی‌ باشی‌ ده‌ستاوده‌ست پێكردنی‌ ده‌سه‌ڵاته‌. به‌ڵام هێشتا به‌ چه‌مكه‌ دیموكراسیه‌ فراوانه‌كه‌ی‌، یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ ماویانه‌، له‌ دوا مه‌حه‌كی‌ ده‌ستاوده‌ست پێكردنی‌ ده‌سه‌ڵات بدرێن. ئه‌ویش ته‌نها ئه‌وه‌یه‌، جگه‌ له‌ خۆیان، ئاخۆ له‌ هه‌ڵبژاردنێك له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كاندا، هێزێكی‌ براوه‌ی‌ دیكه‌ بۆ سه‌ر ده‌سه‌ڵات قبوڵ ده‌كه‌ن یان نا؟"

بۆ وەڵامی ئەو پرسیارە هەستیارە دەبوایە بەر لە نێچیرڤان ئاڕاستەی بەرهەم ساڵح کرابایە هەرچەندە مەرامی جەنابت لە بارەی ئەو پرسیارە وروژاوە ڕوون نییە، چونکە هەموومان قەبارەی نەفەسی دیموکراسی ئێوە وەک مەلا بەختیار و وەک یەکێتی و وەک پارتی هاوپەیمانی ستراتیژیتان دەزانین، دەکرێت ئەو لێدوانە لە چارچێوەی موشاکەسەی سیاسی بخوێندرێتەوە، وەڵامێکیش بێت بۆ موشاکەسەکانی فازیل میرانی کە ئەگەر سەرکردایەتی پارتی بێدەنگی نەکات لەوانەیە کێشەی زۆر گەورەتر بۆ پارتی بخولقێنێت، چونکە وەک خۆت لە نامەکەدا دانی پێدا دەنێیت: " به‌ڵام هێشتا به‌ چه‌مكه‌ دیموكراسیه‌ فراوانه‌كه‌ی‌، یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ ماویانه‌" ئێوە وەك دوو حزبی قۆرخکەری دەسەڵات نەك بە تەنها دەسەڵاتتان قۆرخ کردوە، بەڵکو هەموو وڵاتەکە وخاکەکەیی و چارەنووس و سامانیتان قۆرخ کردوە، زۆر زەحمەتە چاوەڕوانی ده‌ستاوده‌ست پێكردنی‌ ده‌سه‌ڵات بکەین لە دەرەوەی دوو زلهێزەکەدا، ئێوە وەک دوو برای سەیر دێنە بەرچاوم کە لە منداڵی لەبارەیانەوە دەمبیست کە پەیوەندیەکی نامۆ دەیانیبەستەوە، ئەو دوو برایە بەردەوام پێکەوە بوون، پێکەوە نانیان دەخوارد، پێکەوە لە منداڵی تریان دەدا، پێکەوە ڕاوەڕوتیان دەکرد و پێکەوە یاریان دەکرد، زۆر شەڕاوی بوون زۆربەی منداڵانی کۆڵانەکەیان تۆقاند بوو، ئەو دوو برایە ناوە ناوە وەردەگەڕانە سەر وگێلاکی یەکتر یەکتریان شل وکوت دەکرد، هەر کەسێك سەری بەرزکردبایەوە ئەوە هەموو ناکۆکیەکانیان دەخستە لاوە لە پێناو ئامانجە ستراتیژیەکەیان کە ئەوان بە تەنها کەڵەشێری کۆڵان بن بە تەعبیری شاعیری مەزن نەزار قەبانی لە شیعرێك بەناونیشانی [في حارتنا دیك] کە من لێرەدا بە پێویستی دەزانم هەوڵی وەرگێڕانی بەشێک لە ماناکەی دەکەم، هەرچەندە زەحمەتە ئەو زمانە بەرز وموزیکیە تەرجەمە بکرێت:

في حارتنا
ديك سادي سفاح
ينتف ريش دجاج الحارة ،
كل صباح
ينقرهن، يطاردهن، يضاجعهن، ويهجرهن
ولا يتذكر أسماء الصيصان 

[لە گەڕەکەکەمان، کەڵەشێرێکی سادی خوێنڕێژی ملهوڕ، پەڕوبالی مریشکەکانی کۆڵانەکە دەکات بە گوڕ، هەموو بەیانیەک، دەنوکیان لێدەدات، ڕاویان دەنێت، لەگەڵیان دەخەوێت، تڕۆیان دەکات، کەچی هەتا ناوی جوجەڵەکانیشی لە بیر دەکات]

في حارتنا
ثمة ديك عدواني ، فاشيستي ،
نازي الأفكار
سرق السلطة بالدبابة
ألقى القبض على الحرية والأحرار
ألغى وطنا
ألغى شعبا
ألغى لغة
ألغى أحداث التاريخ
وألغى ميلاد الأطفال
و ألغى أسماء الأزهار 

[لە گەڕەکەکەمان، هەیە کەڵەشێرێکی فاشستی دوژمنکار، نازی لە بیر و ڕەفتار، بە زەبری تانك دەسەڵاتی دزی، ئازادی وئازادیخوازانی خستە زیندانی ژێربار، وڵاتی سڕیەوە، گەلێکی سڕیەوە، زمانێکی سریەوە، ڕوداوەکانی مێژووی سڕیەوە، سڕیەوە ساڵیادی منداڵان ، سڕیەوە ناوەکانی گوڵان]

في حارتنا
ثمة ديك أمي
يرأس إحدى الميليشيات 
لم يتعلم 
إلا الغزو و إلا الفتك 
و إلا زرع حشيش الكيف 
وتزوير العملات 
كان يبيع ثياب أبيه 
ويرهن خاتمه الزوجي 
ويسرق حتى أسنان الأموات 
[ گەڕەکەکەمان، کەڵەشێرێکی نەخوێندەواری لێیە، سەرۆکایەتی میلیشیایەک دەکات، هیچ نازانێت، جگە لە شەڕ وغەزا وزەفەر پێبردن، جگە لە چاندنی حەشیشی کەیف وڕابواردن، جگە لە دراو تەزویرکردن، کەڵەشێری ناوبراو پۆشاکی باوکی ئەفرۆشیەوە، ئەڵقەی هاوسەری دەخستە بارمتەوە، هەتا دانی مردوەکانیشی دەدزیەوە]

كيف سيأتي الغيث إلينا ؟
كيف سينمو القمح ؟
وكيف يفيض علينا الخير ، وتغمرنا البركه ؟
هذا وطن لا يحكمه الله
ولكن تحكمه الديكه
[ چۆن هاناو فەرەجمان پێدەگات، چۆن گوڵە گەنمەکان نەشونما بکات، چۆن خێر وبەرەکەت چوار دەورمان دات، کە ئەو وڵاتە خودا حوکمی ناکات، بەڵکو کەڵەشێر بەڕێوەی دەبات]

في بلدتنا
يذهب ديك يأتي ديك
والطغيان هو الطغيان
يسقط حكم لينيني
يهجم حكم أمريكي
والمسحوق هو الإنسان

[ لە شارۆچکەکەمان، کەڵەشێرێک ئۆغر دەکات ویەکێکی تر بەدوایدا سەر دەردەکات، بەڵام جەور هەمان جەور، حوکمی لینینی دەڕوخێت، حوکمی ئەمریکی دەرگامان لێ دەگرێت، لە هەر بارێکدا ئادەمیزادە لەو نێوە دەهاڕدرێت]

بێگومان ئەوە چەند کۆپلەیەکی ئەو شیعرە بەرزەیە بۆ گوێکرتن لە تەواوی شیعرەکە بە دەنگی ئەفسوناوی نەزار قەبانی کلیک لەسەر ئەو لینکە بکە:

http://www.youtube.com/watch?v=Z8R9oy9_MzE

جا ده‌ستاوده‌ست پێكردنی‌ ده‌سه‌ڵات چۆن دەکرێت لە عەقڵیەتی حزب گەلێک کە خۆیان بە خاوەنی مێژووی گەلێك بزانن سەرەڕای هەموو ئەو نەهامەتیانەی بەسەر ئەم میللەتەیان هێناوە؟!

ده‌ستاوده‌ست پێكردنی‌ ده‌سه‌ڵات چۆن دەکرێت لە عەقڵیەتێك پێی وا بێت کە لە بەرزەکی دەسەڵات دابەزی جارێکی تر ناهێڵن سەرکەوێتەوە؟!

ده‌ستاوده‌ست پێكردنی‌ ده‌سه‌ڵات چۆن مومکینە بکرێت کە نە سوپا و نە پۆلیس و نە دەزگا موخابەراتیەکان هی نەتەوە نەبن وسەر بە حزب بن؟!

ده‌ستاوده‌ست پێكردنی‌ ده‌سه‌ڵات چۆن دەکرێت هێشتا کار بۆ ئەو فەرهەنگە نەکرابێت، دوو حزبەکەی دەسەڵات بەو پەڕی دردۆنگیەوە دەڕوانێتە حزبەکانی تر و هەموو هەوڵ و تێکۆشانی بۆ دەستەمۆ کردنی نەیارەکانی دەخاتە گەڕ، ئەگەر توانی پەلکێشی بکات بە خۆشی وترشی حزبەکە لە بەرچاوی جەماوەر دەڕوخێنێت ولاوازی دەکات و ئینجا تڕۆی دەکات. ئەوە وەنەبێت حزبەکانی تریش هەمان نەخۆشیان نەبێت بەڵام لە چەند وردەکاریەکدا لێک جیاوازن.

ده‌ستاوده‌ست پێكردنی‌ ده‌سه‌ڵات دەکرا ببوایە واقیعێک ئەگەر کاری بۆ کرابایە لەو ڕۆژەوە کە ئەو دەسەڵاتە لە کوردستانی باشوردا دامەزراوە ئەگەر لەژێر دەسەڵاتی فەرهەنگی حزبی ڕۆژهەڵاتی ڕزگارتان بوایە، ئەگەر لە جوغزی بە پیرۆز کردنی سەرکردە وبنەماڵە وخێڵ بتانتوانیبا کەمێک دەرچن، ئەگەر تەنها بۆ جارێک گەندەڵێک یان خاینێکتان لە ناو خۆتاندا سزا بدایە.

کەوا بوو کەڵەشێرەکەی قەبانی بە هەموو مواسەفاتیەوە و سەرەڕای مواسەفاتی تریش کە تایبەتە بە کەڵەشێری خۆماڵی ناتوانێت ده‌ستاوده‌ست پێكردنی‌ ده‌سه‌ڵات بکات، مەگەر بە ڕوکەشانە نەبێت، بەڕای من لە هەر هەڵبژاردنێك ئەگەر هەموو جیهانیش تێیدا چاودێر بێت تیایدا هەردوو حزبەکە دۆڕاندیان لە جیاتی بە دەست دانەوەی دەسەڵات گەورەترین کارەساتی شەڕی ناوخۆی لێدەکەوێتەوە ئەگەر بە هەمان عەقڵیەت بمێننەوە ولۆسەرێك پەیدا نەبێت لە ناویاندا.!

30/1/2012 London