ئیشکالیەتی شیعە وسونە (١)

هەوڵێك بۆ تێگەیشتن لە دژایەتی نێوان شیعە و سونەدا

محەمەد هەریری

hariri66@yahoo.com

·       مێژوێکی بەردەوام وباگراوندێکی عەقیدی

زۆر جار و لە جۆرەها بۆنەی ئایینی و سیاسی و کۆمەڵایەتی قسەگەلێکی سافیلکەمان گوێ لێدەبێت لە نەزان وزانا ودانا کە باسی برایەتی شیعە وسونە دەکەن: "هەموومان براین، هەمومان موسڵمانین، یەک خوامان هەیە، یەک کتێبمان هەیە، یەک پێغەمبەر، یەک کەعبە، هەتا کۆتایی یەکەکان، بۆ دەبێت دژایەتی یەکتر بکەین، زایۆنیزم و سەڵیبیەتی جیهانی دژی هەردوو لامانە بەبێ جیاوازی..."

"ئیسرائیل بەهەمان شێواز و دڵەڕاوکێ بەرخورد دەکات لە تەک موشەکە شیعیەکانی ئێران و موشەکە سونیەکانی پاکستان، بەڵام هێشتا چاومان دەنوقێنین ومەترسیەکان وەک خۆی نابینین" [شێخ یوسف القرضاوی لە هەڵوێستەکانی بەراییدا]

مـحـمـد سـلـيـم الـعـوا لە کتێبی (الـعـلاقـة بـيـن الـسُنـة وألـشـيـعة) ئەو بیرمەندە گەورەیە بەجۆرێک قسە دەکات بە قەد منداڵێکی سەلەفی ئاگاداری فیکری شیعی نییە، وقسەکانی هەمووی لە دەوری تەمەنیات وئاوات خواستن دەخولێتەوە...

بەر لەوانەش سەدەها شێخی سونی وشیعی کۆبونەتەوە لە چوارچێوەی دەستەی نزیکخستنەوەی مەزهەبەکان ودەیەها لێدوانی جوان ومیانڕەوی لێکەوتۆتەوە وەک فەتواکەی شێخی ئەزهەر محمود شلتوت بە جایزبوونی ئەنجامدانی عیبادەت لەسەر فیقهی جەعفەری وجەندین هەوڵی تری لەبارچوو!!

وەک هەڵوێستی کەسێتی خۆم منیش هیوادارم ڕۆژێك بێت ئەو دوو تایفەیە بە عەقڵیەتی ئەو لێدوانانە بڕۆن بەڕێوە ویەکتری تەکفیر نەکەن، نەکوژن وجوێن وناتۆرە لەیەک نەنێن، یادی بۆنەی کوشتنی حەزرەتی عومەر نەکەنەوە، یان بەو دواییە یادی چونە ناو دۆزەخیش بۆ حەزرەتی عائیشەی خێزانی پێغەمبەر نەکەنەوە کە بەو پەڕی دەبەنگی وگێلیەوە لەسەر کێکی یادکردنەوەکە نوسیبویان [عائشە في النار!!!] بەڵام هیوا شتێکە و واقیع شتێکی ترە... بەڵام وەک نوسەری ڕوناکبیری شیعە ئەحمەد الکاتب لە سەردێری [دور الصفويين في تأجيج الفتنة ]دەڵێت: "بەداخەوە کە دەوڵەتی سەفەوی کە دەستی گرت بەسەر وڵاتی فارس ل ە سەدەی ١٠ هجریدا وبەدواوە... هەڵمەتێکی بێ سنوری لەدژی ئەهلی سونەت بەرپا کرد، وبیدعەی جوێن ونەفرەتکردنی خەلیفەکانی ڕاشدینی داهێنا ، دەوڵەتێکی دیکتاتۆری وای دامەزراند دورترین شت بوو لە سیاسەتی ئەهلی بەیت یان عەدالەتی ئیسلامدا، هەرچەندە خۆی دادەپۆشی بە توێکڵی شێوێندراوی تەشەیوع، زۆر دوور لە ڕوحی شیعایەتی یەکەم... لەگەڵ ئەوەشدا کە دەوڵەتی سەفەوی لەگەڵ مێژوودا ڕۆیشت، بەڵام شوێن پەنجەی شومی لەسەر پەیوەندی برایانەی سونە وشیعەدا بەجێ هێشتوە، لە دوای خۆیدا کلتورێکی فەرهەنگی بۆگەنی پڕ لە ڕق وکینەی بۆ جێهێشتین."[1] بەڵام لەگەڵ ئەم قسە جوانانەش کە نوسەری ئەو دێرانە دەیکات، هەرکە ناوی دێت لەلایەن شیعەکانەوە هێندە جوێنی پێدەدەن و تۆمەتی بۆ دەبەخشنەوە دەڵێی باسی یەزیدی کوری موعاویە دەکەن!

من دەمێکە گەیشتومەتە ئەو قەناعەتەی کە ئەو کێشەیە تایفیە لە شەڕی جەمەل وصفینەوە ئەگەر نەڵێین لە ژێر کەپرەکەی سەقیفەی بەنی ساعدەوە لەدوای کۆچی دوایی پێغەمبەر [سەلامی خوای لێ بێت] دەستی پێکردوە کە لە سەرەتادا کێشەکە تەنها سیاسی بوو ناکۆکی بوو لەسەر ئیمامەت وخەلافەت ، هەرچەندە بەو قوڵییە نەبوو لە نێوان ئەوانەی کە پێیان دەگوتن [شیعەی عەلی] واتە گرووهی عەلی کە لەو کاتەدا کەمینە بوو و لە نێوان زۆربەی هەرە زۆری صەحابەکان وخەڵکانی تر کە حەزرەتی ئەبوبەکریان هەڵبژارد بۆ خەلافەت ولە دوایشدا حەزرەتی عومەر... حەزرەتی عەلی لە ڕۆژگاری ئەو دوو خەلیفەیەدا ڕاستە بۆ ماوەیەکی کورت بەیعەتی بە حەزرەتی ئەبوبەکر نەدا بەڵام نەك لەبەر ئەوەی خۆی پێ شایستەتر بوو بەڵکو لە کۆی ڕوداوەکان دەردەکەوێت کە توڕەبوونی ئەو لەبەر لەوێ نەبوونی ئەو بوە چونکە سەرقاڵی کاری ناشتنی پێغەمبەر [سەلامی خوای لێ بێت] بووە وپرسی پێ نەکراوە... دوایی هاتە ناو دەزگای خەلافەت وبوە ڕاوێژکاری یەکەمی حەزرەتی ئەبوبەکر و حەزرەتی عومەر تا ڕادەی ئەو قسەیە بەناوبانگەی حەزرەتی عومەر کە دەڵێت: " لولا علي لهلك عمر" کە زیاتر گوزارش لە تەقدیری عومەر بۆ ڕۆڵی گەورەی حەزرەتی عەلی دەکات، کەچی لە جیاتی شیعەکان ئەو قسەیە بە یەکێك لە کارە چاکەکانی عومەر بدەنە قەڵەم، دێن سەد تەئویلی خراپ ونا مەنتیقی بۆ دەکەن لە یەکێکیاندا دەڵێن:" ئەوەتا عومەر دان بە نەزانی خۆی دادەهێنێ، ودەڵێت ئەگەر عەلی نەبوایە عومەر تیا دەچوو، ئەی کەوابوو بۆ خەلافەتی لەو زەوت کردبوو؟؟!!" ئەوە چاکترینی تەئویلە خراپەکانە.

·       گۆڕینی ناکۆکیە سیاسیەکە بۆ ناکۆکی عەقیدەیی

گەورەترین قۆناغی کێشەی شیعە وسونە لەو کاتە دەست پێدەکات کە شیعەگەرێتی گەورەترین وەرچەرخانی بە خۆیەوە دیت کاتی لە ناکۆکیەکی سیاسی پەیوەست بە ئیمامەت وخەلافەت گۆڕا بۆ ناکۆکیەکی عەقائیدی توندوتۆڵ وبەرنامە بۆ داڕێژراو...

لە کاتێکدا کێشەی شیعە و سونە وەک گوتمان تەنها پەیوەست بوو بە لایەنە سیاسەکەی واتە مەسەلەی خیلافەت وکێ شایستەترە ببێتە خەلیفە هەرچەندە شیعەی بەرایی تەنها لا یەنگیری حەزرەتی عەلی بوون بۆ بوونە خەلیفە، بەڵام هێشتا ئەو مەسەلەیە نە ببوە مەسەلەی کوفر وئیمان، نە تیۆری بۆ داڕێژرا بوو  لە جۆری تیۆری دوازدە ئیمامی و ویلایەتی فەقیهـ ونە هیچی تر...بەڵام لە پاش شەهید بوونی حەزرەتی حوسێن بیروباوەڕێکی زۆری غەوارە ودەخیل ونامۆ بە ئیسلام دزەی کردە ناو مەزهەبی شیعە لە ڕێگای کەسانێکی دڵسۆزی ساویلکە و هەروەها غەرەزداریشەوە تا ئەو ڕادەیەی شیعەگەرێتیان لە ڕەگ وڕێشەوە گۆڕی، بەڵکو لە ڕووی وردەکاری عەقایدیەوە بوە نوسخەیەکی نوێ لە ئیسلام کە پەیوەندی پێیەوە زۆر لاوازە. وەنەبێ زەخمی ئەو کێشەیە کاریگەری لەسەر لایەنی سونیش بەجێنەهێشتبێ، بەڵام بەو ڕادەیەی کاریگەری سەر شیعە نەبوو، بەڵکو زیاتر کاریگەریەکی کاتی بوو، بۆ نموونە نەفرەت کردنی حەزرەتی عەلی لەسەر مینبەرەکان لە سەردەمی ئەمەویەکان ببوە نەریتێکی دەسەڵاتداران، وهەتا بەڵگە لەسەر ئەو حاڵەتەی نەفرەت کردنە لەسەر دەمی خودی معاویە لە صحیحی موسلیم ئاماژەی پێکراوە، بەڵام هەر لە سەردەمی ئومەویەکان خەلیفە عومەری کوڕی عبدالعزیز ئەو دیاردەیەی لەناو برد.

تێگەیشتی ئەو ناکۆکیە مێژووییەی نێوان شیعە وسونە لە کۆنەوە تا ئەمڕۆ زۆر گرنگە لە تێگەیشتن لە وردبینیە سایکۆلۆژەکانی ئەو کێشەیە وچۆنیەتی تێوەنەگڵان ودوورخستنەوەی زیانەکانی ئەو کێشەیە بۆ کەمترین ڕادەی، چونکە لە ڕەفتاری سەرانی کورد دەردەکەوێت کە هچ لە هەستیاری ئەو کێشەیە تێناگەن، بەڵکو حزبێکی گەورەی وەك یەکێتی لەناوچەکانیدا هێندە بە پەرۆشەوە بەتەک خورافیاتەکانی مەزهەبەکە دێت، نیو هێندە بەتەک کوردایەتی نایەت، کە خەریکە نەزعەی مەزهەبی هەموو کوردی فەیلی شیعە لە کورد دەکات!!

ئەگەر باسی ناکۆکیەکان بکەین دەبێت لە ناکۆکە عەقایدیەکانەوە دەست پێبکەین کە هەموو بەندەکانی عەقیدە دەگرێتەوە لە خواوە، لە ڕێگادا قورئان و حەدیس ومەهدی وعەدالەتی سەحابە وتادەگاتە بچوکترین بەندیدا.

بۆ نموونە ئەگەر لە خواوە دەست پێبکەین شیعە حاڵەتی بەداء [البداء] بۆ خوا بڕیار دەدەن کە بەمانای بە [هەڵەداچوون وپەشیمان بوونەوە پاش ئەوەی بۆی دەردەکەوێت] کە ئەوەی بڕیاری دابوو لەسەری وانەبوو. وەک نموونە دەردەکەوێت کە عەقیدەی ئیمامەتی دوازدە ئیمامی هەتا پاش مەرگی حەسەن العسکری دانەمەزرابوو، شیعەکان دوای هەر یەکێك دەکەوتن لە ناودارانی ئەهل البیت بەبێ ئەوەی لیستێکی دوازدە کەسیان هەبێت، بۆیە لە پاش مردنی العسکری بۆ چەندەها گروپ دابەش بوون و دیارترینیان ئیسماعیلیەکان و ئیمامیەکان بوون کە لە دواییدا دەبنە دوازدە ئیمامیەکان.

وشەی [البداء] بەمانای بۆ بەدیارکەوتن لە پاش شاردنەوەی لێت لە قرئاندا تەنها بۆ حالەتێک دا هاتوە کە بەسەر ئادەمیزادان جێبەجێ دەبێت وەك: [ولو أن للذين ظلموا ما في الأرض جميعا ومثله معه لافتدوا به من سوء العذاب يوم القيامة وبدا لهم من الله ما لم يكونوا يحتسبون( 47 )] الزمر [خۆ ئه‌گه‌ر به‌ڕاستی ئه‌وانه‌ی که‌سته‌میان کردووه‌، خاوه‌نی هه‌ر هه‌موو زه‌وی بن، ئه‌وه‌نده‌ی تریشی له‌گه‌ڵ بێت، ئه‌وه له ڕۆژی قیامه‌تدا هه‌ر هه‌مووی ده‌که‌نه قوربانی خۆیان و هه‌مووی ده‌به‌خشن له پێناوی ڕزگاریی خۆیاندا کاتێک که ده‌بینن سزاو ئازاری دۆزه‌خ زۆرسه‌خته و له‌لایه‌ن خواوه سزاو ئازار و ئه‌شکه‌نجه‌ی وایان بۆ ده‌رده‌که‌وێت که هه‌رگیز به ته‌مای نه‌بوون.]

یان دروست بوونی ڕایەکی نوێ وەك : [ثم بدا لهم بعد ما رأوا الایات لیسجننه حتی حین] یوسف [پاشان، له دوای ئه‌وه‌ی که به‌ڵگه‌ی زۆریان بینی له‌سه‌ر یوسف، بۆیان ده‌رکه‌وت و وایان به چاك زانی تا ماوه‌یه‌ك هه‌ر به‌ندی بکه‌ن.]

بە هەردوو ماناکەشی بەمانای نەزانی بەرایی دێت واتە بەر لە بەدیارکەوتن ودروست بوونی ڕای نوێ نەزانی هەبوو.

شیعە نەك بەشەرمەوە باسی ئەو بیدائە ناکەن ، بەڵکو وەک هەر توخمێکی گرنگی تری عەقایدەکانیان سەیری دەکەن و گەورەترین پاداشتی ئەفسانەییان بۆ داتاشیوە وەك ئەو حەدیسەی "أصول الكافي" : (عن زرارة بن أعين عن أحدهما عليهما السلام قال: ما عبد الله بشيء مثل البداء، وفي رواية ابن أبي عمير عن هشام ابن سالم عن أبي عبدالله عليه السلام: ما عظم الله بمثل البداء).[خودا بەهیچ نەپەرستراوە گەورەتر لە البداء، خوا بە هیچ تەعظیم و مەزن نەکراوە وەك البداء]

ئەوە لەکاتێکدا خودا لو قورئاندا لە وەسفی خۆیدا دەڵێت: (وعنده مفاتح الغيب لا يعلمها إلا هو ويعلم ما في البر والبحر وما تسقط من ورقة إلا يعلمها ولا حبة في ظلمات الأرض ولا رطب ولا يابس إلا في كتاب مبين) [کلیلی هه‌موو شاراوه‌کان و زانینی هه‌موو نهێنیه‌کان به‌ده‌ست خوایه و هه‌ر لای ئه‌وه‌، که‌س نایانزانێت جگه له‌و زاته هه‌رچی له‌سه‌ر وشکانیه (له گیاندارو بێ گیان و گیاو دارو زینده‌وه‌رانی وردو درشت له‌سه‌ر زه‌وی و له توێی خاکدا) خوا پێی ده‌زانێت، هه‌روه‌ها هه‌رچی له ده‌ریاکانیشدا هه‌یه (له زینده‌وه‌ری هه‌مه‌جۆرو ماسی سه‌یرو سه‌مه‌ره‌) ئاگای لێیه‌تی و هیچ گه‌ڵایه‌ک ناکه‌وێته خواره‌وه خوا پێی نه‌زانێت، هه‌روه‌ها ده‌نکێک یان تۆوێک له تاریکایه‌کانی زه‌ویدا نیه‌، ئه‌و ده‌نکه چ شێدار بێت یان وشک بێت، هیچ شتێک نیه له خوا په‌نهان بێت و له (لوح المحفوظ) دا، یاخود له دۆسیه و ده‌زگای تایبه‌تیدا تۆمار نه‌کرابێت.]

ئەوە گەورەترین جیا کەرەوەی عەقایدیە کە دەرهەق بە زاتی خودا دێتە پێشەوە لە نێوان سونە و شیعە دا...

دووەم قورئان، سەدەها ڕیوایەتی شیعی جەخت لەسەر دەستێوەردانی قورئان دەکەنەوە حەز ناکەم بیانهێنمەوە چونکە زۆر لەوە بێ ئەرزشترن کە گرنگیان پێ بدرێت، هەتا خودی شیعە ئاساییەکان شەرمەزاری دەیانگرێت کە پێیان دەوترێ، بەڵام لە ڕاست زاناکانیان بێدەنگی دەنوێنن.

ئەو قورئانەی بەردەستیشمان بە تەواوی شێوێندراوە بە تەفسیری پەنهانی ودوور لە واقیعەوە...بەڵکو دیاردەی گرنگی نەدان بە قورئان هەتا لە حەوزە عیلمیەکانی شیعەش باوە بە دان پێدانانی خودی رەهبەر خامینەئی...

کەوابوو لەسەر قورئانیش ڕێک ناکەون لەبەر جێگرتنەوەی تەفسیرەکانی قورئان یان ریوایەتی وا کە باسی قورئانی تر دەکەن وەک [مصحف فاطمة] کە لە موعتەبەرترین کتێبی حەدیسی شیعی باسی کراوە.

لەسەر هاوەڵانی پێغەمبەر بەپێی ڕیوایەتی شیعی هەموویان هەڵگەڕاونەتەوە لەپاش کۆچی دوایی پێغەمبەر تەنها سێ یان حەوت کەس نەبێت لەوپەڕی!!

بەنسبەت کەعبەوەش، گومانم نییە کە کەربەلا لای شیعە لەو کەعبەیە پیرۆزترە کە لە ژێر دەستی وەهابیەکاندایە!!

ئەوە باسی مەهدی مونتەزیر هەر مەکە، لای سونەکان پیاوێکە لە نەسلی پێغەمبەرە وبە ئاسایی لە دایک دەبێت وحوکمی قورئان وئیسلام دەگەڕێنێتەوە جیهان پڕدەکات لە داد وعەدل پاش ئەوەی پڕاوپڕ دەبێت لە جەور وستەم، کەچی مەهدی یەکەی شیعە ئەوە زیاتر لە ١٤٠٠ ساڵە لە ئەشکەوتەکەی یان چاڵەکەی سامەرا چاوەڕی دەکات وکوڕی حەسەن العسکری یە وبەڵام دایکی ناوی نەرجسە لە نەوەی [شمعون الصفا] یە کە حەواریەکی حەزرەتی مەسیح بوو وکچی قەیسەری ڕۆم بوو لە سەردەمی حەسەن العسکری دا، ئینجا بەشی هەرە گەورەی گەڕانەوەکەی تەرخان دەکات بۆ رق وقینە وتۆلە سەندنەوە لە هاوەڵانی پێغەمبەر [د.خ] کە گوایە هەقی ئیلاهی عەلی یان خواردوە لە بوونە خەلیفە وئیمامی موسڵمانان!! یەکەم کەسانێکیش کە لە قەبر دەریان دەهێنێت حەزرەتی ئەبوبەکر وعومەر ودایکی موسڵمانان عائیشەیە، کە لە سێدارەیان دەدات بە مردوویی!!

لای سونەکان مەهدی نە بەشێکە لە عەقیدە نە ئەو گرنگیەی هەیە وکەسیش بە شەو ورۆژ چاوەڕێی ناکات دەرکەوێت وهیچ کارێکیانیش نەوەستاندوە تا دێت وەک نوێژی هەینی وجیهاد وهەر کارێکی تر، کەچی مەهدی یەکەی شیعە بەشێکی هەرە گرنگی عەقیدەیە شەو رۆژ دوعای [عجل الله فرجه] واتە خوا هەرچی زوو ە ئازادی بکات، بۆ دەکەن

بێگومان خاڵی جیاوازی تریش هەیە بەڵام بەوەندە بەس دەکەین چونکە سەروزیادن کە بیسەلمێنن جیاوازی نێوان شیعە وسونە وەک جیاوازی نێوان دوو ئایینە نەک دوو مەزهەب...

هەر لەپاش سەرکەوتنی شٶڕشی ئیسلامی شیعی ئێرانیش ئەو دەوڵەتە زۆر دڵسۆزانە کاردەکات بۆ بڵاوکردنەوە ودەعوت کردن بۆ مەزهەبە وهەموو سەروەت وسامانی ئەو وڵاتە دەوڵەمەندەی خستۆتە ڕاژەی شیعەگەرایەتی، هەر دوێنی حسن نصر الله گوتی:"ئێمە سوپاس بۆ خوا پێویستیمان بە بازرگانی کردن نییە بە مادە هۆشبەرەکان، پارەی ئێرانمان وای کردوە حەوجەی ئەو کارانە نەبین"

لە بەرامبەر ئەو هەوڵانەدا تاڕادەیەک دەولەتی عەرەبی سعودی وەستاوەتەوە و بەربەرەکانێی دەعوەی شیعەگەرایەتی کردوە بە دەعوەی سەلەفیەت کە دەڵێی تەنها دامەزراوە بۆ بەربەرەکانیکردنی شیعەگەرایەتی...

ماویەتی

---

[1]  السنة والشيعة.. وحـــدة الــــدين، خلاف التاريخ والسياسة. أحمد الكاتب/لندن